İlk Türk Kadın Heykeltıraş: Sabiha Bengütaş

Kadınların hikayelerini paylaşan, "Deneyim paylaşınca güzeldir" inancıyla çalışan BinYaprak ailesi olarak, 29 Ekim'de BinYaprak Hikaye Hasadı Hareketini başlattık. Cumhuriyetimizin 2. yüzyılına kadınların hikayelerini hediye etmek için çıktığımız Hikaye Hasadına, ilklerin hikayeleri ile devam ediyoruz.

1904 yılında İstanbul'da doğan Sabiha Bengütaş, Türkiye'nin ilk kadın heykeltıraşıdır. 

Eğitimi

İlköğrenimine Eyüp Sultan Reşadiye Numune Mektebi'nde başlamıştır. Babası Ziya Bey'in Şam'da görevlendirilmesi üzerine dört sene sonra ailesiyle birlikte Şam'a giden sanatçı, burada bir yıl Fransız Katolik Mektebi'nde okumuştur. İstanbul'a dönmesinin ardından ilköğrenimini Köprülü Fuat Paşa Okulu'nda tamamlamıştır. Sanatçı, ailesinin lise eğitimini tamamlaması yönündeki ısrarlarına rağmen sanata olan eğilimi sebebiyle lise eğitimini bitirmeden 1919 yılında İnas Sanayi-i Nefise Mektebi'ne girmiştir. Resim Bölümü'nde Feyhaman Duran'ın öğrencisi olarak başladığı eğitimini, ikinci sene girdiği bir modelaj dersinde kopya ettiği antik büstün heykeltıraş İhsan Özsoy tarafından takdir edilmesi üzerine Heykel Bölümü'nde sürdürmeye karar vermiştir. Bengütaş, İnas Sanayi-i Nefise Mektebi'nin kapatılarak Sanayi-i Nefise Mektebi'yle birleştirilmesiyle birlikte eğitimini Sanayi-i Nefise Mektebi'nde İhsan Özsoy'un üç erkek öğrencisi içerisinde tek kız öğrencisi olarak sürdürmüştür. 

Kariyeri

Bengütaş, 1925 yılında katıldığı üç yarışmanın yanı sıra Sanayi-i Nefise Mektebi heykeltıraşlık öğrencileri arasında Avrupa'ya gönderilecek öğrencinin belirlenmesi için yapılan sınavda da birinci olmuştur fakat kadın olması nedeniyle onun yerine ikinci olan Ratip Aşir Acudoğu gönderilmiştir. Bengütaş, 1926 yılında da Taksim Abide Komisyonu tarafından Taksim Meydanı'na Gazi Mustafa Kemal Paşa namına dikilecek heykelin heykeltıraşı Canonica'nın yanına gönderilecek sanatçının belirlenmesi için yapılan sınavda birinci olmuştur.]Osman Nuri Ergin arşivinde yer alan 21 Mart 1927 tarihli, Canonica'ya ithafen Fransızca olarak yazılan mektupta Sabiha Bengütaş'ın birinci olduğunu ancak Bengütaş'ın 22 yaşında genç bir kız olması nedeniyle evlenme ihtimalinin olabileceği belirtilmiştir. Başarabileceğinden kuşku duyulan Bengütaş, yine kadın olduğu için yurt dışına gönderilmek istenmemiştir fakat Atatürk'ün kadın hakları konusundaki fikrini en çok benimseyenlerin başında gelen dönemin Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati araya girerek sanatçının İtalya'ya, Pietro Canonica'nın yanına gönderilmesinin vekâletçe uygun olduğunu belirten evrağı imzalamıştır. Böylece İtalya macerası başlamıştır. Roma Güzel Sanatlar Akademisi'ne yazılarak Ermenegildo Luppi'nin atölyesine devam etmiştir. Çok yönlü bir sanatçı olan Bengütaş, meslektaşı Rezan Ramiz Hanım ile birlikte 1931 yılında düzenlenen güzellik yarışmasında jüri üyeliği de yapmıştır. Yurda dönüşünün ardından yurt içinde çeşitli sergilere katılmaya devam eden Bengütaş, 1933 yılında Şakir Emin Bengütaş ile hayatını birleştirmiştir. Sanata olan bakış açışını geliştirmeye devan eden Sabiha Bengütaş, başta Atatürk olmak üzere birçok sanatçının da heykelini yapmıştır.

Hayatı boyunca çeşitli sergilerde hem heykel hem de resimleriyle yer alan Bengütaş'ın katıldığı tespit edilen son sergisi, 1965 yılında Ankara'da gerçekleştirmiş olduğu kişisel sergisidir. Bengütaş, 2 Ekim 1992'de hayata gözlerini yummuştur.