Kadınların Hamilelik Ve Doğum İzni Hakkı

İş hayatında çalışan kadın oranı her geçen gün artıyor. Fakat birçoğumuz iş hayatında sahip olduğumuz hakları yeteri kadar bilmiyoruz. Peki kadınların hamilelik döneminde ve çocuk sahibi olduktan sonraki evrelerde sahip olduğu haklar neler?

En çok merak edilen konulardan birisi de kadınların hamilelik döneminde ve çocuk sahibi olduktan sonraki evreler için sahip olduğu hakların neler olduğudur. Kadınlığın ve doğanın getirdiği bir mucizedir hayata başka bir can meydana getirmek. Her anne adayı hamileliği süresince bebeğinin sağlıklı gelişimi için çaba sarf eder. Bu durumda çalışan anne adayları haklarının farkında olmalı, hem kendi sağlığı hem de bebeğinin sağlığı için haklarından sonuna kadar faydalanmalıdır. Peki, bu haklarımız nelerdir?

Hamileyken sahip olduğumuz haklar

• Bir anne adayı olarak ani darbelere, sarsıntıya ve uzun süreli titreşime maruz kalacağınız işlerde, iş makinelerinde radyasyon riski taşıyan yerlerde, morg, klinik, laboratuvar gibi ortamlarda çalıştırılamazsınız.
• Gebe olmanız nedeniyle çalışma yerinizin düzeninin, duruş problemlerini ve herhangi bir kaza olması durumunda riski azaltacak şekilde olmasını isteme hakkına sahipsiniz.
• Gebeliğin son altı ayında gece vardiyasında ve günün erken saatlerinde çalışma zorunluluğunuz yoktur.
• Sigarasız ve dumansız bir ortamda, aralıklarla oturabileceğiniz hatta uzanabileceğiniz koşullar ayarlanmalıdır.
  

Doğum raporu

• Kadınlara doğum öncesinde ve doğum sonrasında doğum raporu verilmektedir. SGK'lı ve devlet memuru olan hamile kadınların doğumdan önce 8 hafta doğumdan sonra 8 hafta, toplamda 16 haftalık çalışmama hakları vardır. Eğer gebelik çoğul ise doğum öncesinde kullanabileceği 8 haftalık süreye 2 hafta daha eklenerek 10 haftaya çıkartılabilir.
• Doğum öncesi doğum raporu tekil hamilelik durumda 32. haftada başlıyor. Anne adayının sağlık durumu uygunsa ve kendi isteği ile doğumdan önceki üç haftaya kadar çalışabilir. Bu durumda gebeliğin 37.haftasında izne ayrılır ve bu süreçten sonra kadın işçinin çalıştırılması durumu kesinlikle yasaktır.
• Doğum iznine doktor izninizle geç ayrıldıysanız çalıştığınız süreler doğum sonrası izninize aktarılıyor. Çoğul bir gebelik geçirdiyseniz doğumdan sonrası 8 haftalık süreye 2 hafta daha eklenip 10 haftaya çıkartılıyor.
• Erken doğum olması halinde doğumdan önce kullanamadığınız doğum öncesi izniniz doğum sonrası izninize eklenir.
• Doğumda ve doğum sonrasında annenin vefat etmesi sonucunda doğum sonrası izni babaya kullandırılır.
• Doğum yapmanız sonucunda eşinize de 5 günlük babalık izni hakkı tanınmıştır. Geç kalınmış bir karar ama nihayet babalara da bu hak öngörülmüştür. Bir babanın çocuğunun ilk günlerine şahit olması, eşinin yanında bulunabilmesi manevi destek açısından anne için de çok önemlidir.
  

Ücretsiz izin hakkı

Doğum izninin bitmesinden ardından yani 16 haftalık sürenin tamamlanması sonucunda anne adayı isteğe bağlı olarak altı aylık ücretsiz izin hakkını kullanabilmektedir. Ücretsiz doğum izni iş kanunu tarafından verilmiş bir izin olduğundan dolayı iznin kullanımında işverenin onayına ihtiyaç duyulmaz.

Yarı zamanlı çalışma hakkı

• Bir diğer tanınan hak ise analık izninin bitiminden itibaren (doğumdan önce 8 hafta doğumdan sonra 8 hafta) birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, üçüncü doğumda 180 gün olmak üzere günlük çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin kullanabilme hakkıdır.
• Fakat yarı zamanlı çalışma tercih edildiği zaman süt hakkı yani emzirme izni yoktur. Yarı zamanlı çalışma sonrası tam zamanlı çalışmaya döndüğünde eğer çocuk 1 yaşına gelmemişse süt hakkı izni kullanılabilmektedir.
  

Kısmi çalışma

Doğum sonrası tüm kullanılan izinlerin bitmesinin sonucunda eşlerin çalışması şartıyla mecburi ilköğretim çağının başlayacağı tarihten 1 ay öncesine kadar yarım gün çalışma hakkı vardır.

Evlat edinen ailelerin hakkı

• Çalışana evlat edinmesi durumunda 3 gün ücretli izin verilmektedir.
• Doğum yapan çalışanlar nasıl doğum sonrası izni hakkına sahipse evlat edinen ebeveynler de doğum sonrası analık izni hakkına sahiptirler. Bu hak, çocuğun 3 yaşını doldurmamış olduğu durumda ve aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren 8 hafta kullanılabilir.
• Ücretsiz izin üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinmiş eşlerden birine veya evlat edinen kişiye verilir.
• Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu evlat edinenler çocuğun teslim edildiği tarihten itibaren kısmi süreli çalışma haklarını kullanabilmektedir. Doğum yapan çalışan veya eşine sunulan mecburi ilköğretim çağının başlayacağı tarihten 1 ay öncesine kadar yarım gün çalışma hakkı izinlerini kullanabilirler.
  

Engelli ebeveynlerin hakları nelerdir?

Ücretli İzin Hakkı: İş kanunu eğer engelli çocuğunuz var ise yıl içerisinde diğer çalışanlardan farklı olacak şekilde izin hakkı tanıyacaktır. En az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunuzun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olacak şekilde çalışan ebeveynlerden sadece biri tarafından kullanılması şartıyla bir yıl içinde toplu veya ayrı ayrı 10 gün ücretli izin hakkı verilir.
Yarı Zamanlı Çalışma: Çocuğu engelli olarak doğan anne, diğer doğum yapan çalışan kadınlara göre daha uzun süreli yarım çalışma hakkından faydalanabilir. Yarı zamanlı çalışma izni çocuğu engelli doğanlar için 360 gün olarak uygulanmaktadır.

Kaynak: Kadının Hak Arama Rehberi, Altın Mimir