Problem Hakkında Haber Yapıyorsak, Çözüm Hakkında da Yapmalıyız

Optimist'in problem çözme konusunda farklı bir bakış açısı kazandıracak yazısı sizinle. Keyifli okumalar!

DAVID BORNSTEIN

TINA ROSENBERG

New York Times

2021

2010-2021 arasında yayımlanan, toplumsal problemlere bulunan çözümlerin gündeme getirildiği New York Times'taki Fixes köşesinin yaratıcıları olan gazeteciler David Bornstein ve Tina Rosenberg, bu köşede yayımlanan son yazılarında, bu süreçte öğrendikleri şeylere dair birbirleriyle yaptıkları röportajı yayımladı.

On bir yıl ve yaklaşık 600 makalenin ardından bu son. Fixes'ın amacı problemleri çözmeye yönelik çabaları ortaya koymak ve bu çabaların toplum üzerindeki etkisine dair değerlendirmelerde bulunmaktı. Bu son makalemizde, birbirimizle bu süreçte öğrendiğimiz şeylere dair bir röportaj yapacağız.

David Bornstein: Tina, çözümlere dair haberler yaptığın on yıl içinde öğrendiğin en önemli şey ne oldu?

Tina Rosenberg: Yeni fikirler ve inovasyona dair bir köşe açısından garip bir ders olacak ama ben bunların abartıldığını öğrendim. Dünya (büyük ölçüde) yeni icatlara ihtiyaç duymuyor. Asıl ihtiyaç duyulan, mevcut şeylerin daha sağlıklı bölüşülmesi.

En sevdiğim köşe yazılarım, eski fikirlerin ya da mevcut ürünlerin yeni insanlara ulaştırılmasına dairdi. Köşe yazılarımızdan birinde dediğimiz gibi, "Rafta duran fikirler bir işe yaramaz; bunları dünyaya ulaştırmak gerek". Örneğin, birileri üzerinde tozu kaldırarak dünyaya yaymaya karar verene dek, başarısı kanıtlanmış olduğu halde hiç kullanılmayan sağlık stratejileri var. Bir fikir taklit etmek çok havalı görünmeyebilir. Ancak asıl büyük farkı yaratanlar da bu taklitçilerdir.

Bornstein: Kesinlikle katılıyorum. Başka yerlerden bir şeyler öğrenme fırsatları pek kullanılmıyor. Yani, sadece ABD'de 3000'i aşkın ilçe var. Bunlar, yüzde 100 büyük problemlerin biriyle (ruh sağlığı, bağımlılık, iklim değişikliği, diyabet, COVID-19 vb.) uğraşıyor. Ancak bunların herhangi birinin bu problemlerle baş etmeye yönelik en etkili yaklaşımları bulup kullanma olasılığı oldukça düşük.

Bildiğin gibi eskiden bilgisayar programcısıydım ve istatistiklere hâlâ çok meraklıyım. Bu kadar sorun karşısında "pozitif sapmalar" yaşanıyor; örneğin aktörlerin yüzde 2-3'ü normalden daha iyi sonuçlara ulaşıyor. Bu sıra dışı isimleri bulmak, neleri farklı yaptıklarını belirlemek ve bu bilgiyi paylaşmak gerçekten işe yarayabilir. Çocukluk travmaları, kronik evsizlik ve hastane güvenliği gibi üzerine makaleler yazdığımız bazı konularda buna tanık oldum.

Çıkarılacak diğer bir önemli ders de insanların yardım etmeyi gerçekten sevmesi. Zorlu, rahatsız edici konulara (zorbalık, yoksulluk, koruyucu aile ya da depresyon gibi) dair yaptığımız haberlerin Times'ın en popüler, en çok paylaşılan haberleri arasına girdiğini şaşkınlıkla gördüm. Okuyucular bu haberleri, bu problemlerden doğrudan etkilenen, aralarında aile üyeleri ve dostlarının da bulunduğu insanlara gönderdi. Haklarında haber yaptığım grupların birçoğu, haberin ardından çeşitli organizasyonlar, vakıflar ve kamu görevlilerinin, bilgi edinmek ya da ziyaret etmek amacıyla kendilerini aradığını söyledi. Gazeteciler genellikle gözlemcilere benzetilir. Ama ben kimi zaman arılar gibi davrandığımızı, fikirlerin yayılmasını sağladığımızı düşünmeye başladım.

Rosenberg: Bu da çıkarılacak bir diğer derse ulaştırıyor. Yaratıcı çözümlerin birçoğu, normalde kamu sistemleri tarafından güçsüz, hatta engelli muamelesi yapılan insanlardan çıkıyor. "Ebeveynlerin Yazın Okuma Oranının Düşmesine Engel Olmasına Yardımcı Olmak" başlıklı makalemiz, Philadelphia merkezli, her eğitim düzeyinden (hatta okuması yazması olmayan) ebeveynlere çocuklarının okumasını sağlamanın yollarını öğreten bir organizasyon olan Springboard Çalışma Grubunu anlatıyordu. Gelir düzeyinin düşük olduğu mahallelerdeki okullar, ailelere bir yük gözüyle bakıyor. Oysa çok değerli birer varlık halini alabilirler.

Uzman olmayan isimlerin yarattığı etkiyi gösteren başka makalelerimiz de oldu. Örneğin "Dijital Bloklarla Gerçek Hayatta Bir Şeyler İnşa Etmek" başlıklı makale, insanlara Minecraft oyununu öğreten, bu sayede mahallelerinin imar planlarına katkıda bulunmalarını sağlayan bir program hakkındaydı. "Merhaba, Seçimlere Katılım Oranını Üç Katına Çıkarmak İster misiniz?" başlıklı bir diğer makale de seçmenleri sandığa götürme konusunda en etkili kişilerin, politikayla ilgilenmeyen arkadaşlar olduğunu gösterdi. David, biraz da gazetecilik hakkında konuşalım. On bir yıl boyunca çözümlere dair haber yapmak sana ne öğretti?

Bornstein: Aradığın şeyi bulacağını öğretti. Gazeteciler zararlı aktörleri ararsa bulabilir. Yararlı aktörleri de (inançlı, problemleri çözmek isteyen insanlar) bulabiliriz. Böyle bir yığın insan var. Bir ara elimde 800 haber fikrinin olduğu bir liste vardı. Bu durum bana şunu düşündürdü: Gazeteciler olarak neyi aramalıyız? Toplumun büyük problemlerle daha iyi mücadele edebilmesi için ne tür bilgilere ihtiyacı var?

Rosenberg: Biz gazeteciler, "haber" deyince "kötü haber" anlamaya koşullandık. Halkla ilişkiler yapıyor gibi görünmeden çözümlerden söz edemiyorsunuz. 2015'te Ebola aşısının şaşırtıcı derecede başarılı olduğunu yazmıştım. 2014'te Batı Afrika'da yaşanan Ebola salgınını herkes biliyordu. Ancak şaşırtıcı derecede çok sayıda okur, Ebola'ya karşı başarılı bir aşının olduğundan habersizdi. Ebola'ya karşı başarılı bir tedavi yöntemi vardı, peki bunu kaç kişi biliyordu? Buradan çıkarılacak ders şudur: Salgın hakkında haber yapıyorsak, tedavi yöntemleri hakkında da haber yapmalıyız.

Bornstein: Bence, özellikle günümüzde, insanların daha iyi bir geleceğe giden yolları görmesine yardımcı olacak gazeteciliğe ihtiyacı var; kendilerini iyi hissetmelerini sağlayan değil, dürüst gazeteciliğe. Boğucu bir haber bombardımanı altındayız. Giderek daha çok sayıda insan haberlerden uzak durmaya başlıyor. Problemlere dair haberlerle olasılıklara dair haberleri dengelememiz gerekiyor. Bu sayede insanlar bir parçası oldukları gerçeklikle bağ kurabilir. Aksi halde haberlere sırt çeviriyor, inkâr ediyor ve dezenformasyon tuzağına düşüyorlar.

Rosenberg: Doğru. Çözüm gazeteciliğinin bizim bu işe başladığımız 2010'dan bu yana çok büyüdüğünü belirtmek gerekiyor. Şu anda insanların bizim ele aldığımız çözümler benzeri çözümleri okuyabileceği, izleyebileceği, dinleyebileceği birçok yer var. Örneğin, Solutions Story Tracker (Çözüm Haberleri Takipçisi) adında, Times ve 1500'ü aşkın farklı haber kaynağında yayınlanan 12.000'i aşkın makalenin yer aldığı bir veri tabanı söz konusu. Bu veri tabanı, Fixes'a katkıda bulunan bir diğer isim olan Courtney Martin'le birlikte kurduğumuz Solutions Journalism Network (Çözüm Gazeteciliği Ağı) bünyesinde yer alıyor.

Fixes'in çözüm odaklı yaklaşımını takdir eden Times okuyucuları, önümüzdeki haftalarda hayata geçecek Headway'i de takip etmeli. Times yazı işlerinin yeni inisiyatifi olan Headway, gezegenin en önemli sorunlarını, ilerleme (ya da ilerleme yolunda aşılması gereken engeller) merceğinden araştıracak. Headway, insanlığın bizim bu köşede ele aldığımız türden sorunları çözmek için neler yaptığını gündeme taşıyacak. Biz de bu sohbette yerimizi alacağız. Gelin, siz de bize katılın.