İlk Türk Kadın Hukuk Profesörü: Türkân Rado

Kadınların hikayelerini paylaşan, "Deneyim paylaşınca güzeldir" inancıyla çalışan BinYaprak ailesi olarak, 29 Ekim'de BinYaprak Hikaye Hasadı Hareketini başlattık. Cumhuriyetimizin 2. yüzyılına kadınların hikayelerini hediye etmek için çıktığımız Hikaye Hasadına, ilklerin hikayeleri ile devam ediyoruz. 

Ayşe Nüveyre Türkân Rado, Türkiye'nin ilk kadın hukuk profesörü olup, bazı kaynaklara göre Roma Hukuku alanında dünyadaki ilk kadın profesördür.

Ailesi 

1915 yılında İstanbul'da doğan Ayşe Nüveyre Türkân Rado, hukuka olan ilgisini ailesinden almıştır. Babası Cevdet Ferit Basman, Darülfünun Hukuk Fakültesi'nde ceza usul hukuku ve tatbikatı dersleri veren bir avukattı; annesi Ayşe Nikfal Basman ise asliye ceza hâkimiydi.

Eğitimi

Eğitimine Notre Dame de Sion Fransız Lisesi'nde başlayan Türkân Rado, buradan 1933 yılında derece ile mezun oldu. Aynı yıl hem Fransız hem de Galatasaray Lisesi'nde Türk bakalorya sınavlarını başarıyla tamamladıktan sonra, üniversite eğitimi için İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne kaydoldu. Buradaki başarılı akademik hayatı, Latince ve Fransızca bilmesi sayesinde, fakültede ders veren Alman profesörlerin dikkatini çekti. 1936 yılında fakülteyi birincilikle bitirdi. 

Aynı yıl, fakültede Roma Hukuku derslerini veren Richard Honig ve Andreas Bertalan Schwarz'ın tavsiyesiyle, dekan Sıddık Sami Onar tarafından Hukuk Fakültesi'nin ilk kadın asistanı olarak atandı. Asistanlığa başladıktan sonra doktora eğitimi ve Almanca öğrenme sürecine girdi. 1938'de "Senatus Consultum Vellaeanum ve Roma'da Kadınların Borç İltizamları" başlıklı teziyle hukuk doktoru unvanını aldı.

Kariyeri

Türkân Rado, 1944 yılında "Senatus Consultum Macedonianum ve Aile Evlatlarının Para Borçları" başlıklı doçentlik teziyle Roma Hukuku doçenti oldu ve ders vermeye başladı. 1949'da, Türk kadınlarının akademik ve mesleki gelişimlerini destekleyen Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği'nin kurucu üyeleri arasında yer aldı. 1950'de akademik çalışmalarını sürdürmek için Roma Üniversitesi'ne gönderildi. Burada Roma Hukuku ve Akdeniz Hukukları Enstitüsü'nde eğitim aldı ve akademik araştırmalar gerçekleştirdi.

1956 yılında profesör unvanını alarak Türkiye'nin ilk kadın hukuk profesörü oldu. Akademik hayatı boyunca Roma Hukuku alanında çeşitli eserler yayınladı ve hukuk eğitimine büyük katkılarda bulundu. 1982 yılında kendi isteğiyle emekliye ayrıldı.

Özel hayatında 1943 yılında gazeteci ve yazar Şevket Rado ile evlendi ve bu evlilikten Mehmet adında bir oğlu oldu.

3 Mart 2007 tarihinde 92 yaşında hayata veda eden Türkan Rado, Türkiye'de hukuk eğitiminin şekillenmesinde öncü isimlerden biri olarak kabul edilir.