Bilge'yi Anlamak: Ayşe Bilge Dicleli

Dünyaya birçok eseriyle izini bırakan, yaşadıklarıyla ve yaptıklarıyla insanı düşündüren bir isim, Ayşe Bilge Dicleli. 2017'de hayata gözlerini yuman bu yazarımızın hayatını okumak ve çevresine bakış açısını anlamak bizlere çok şey kazandıracak, bu yüzden gelin Ayşe Bilge kimdi ve neler yaptı öğrenelim. 

Ayşe Bilge Dicleli, Alman Lisesi ve Boğaziçi Üniversitesi İnşaat Mühendisliği bölümünden mezun oldu. Zülfü Dicleli ile evlendi, birlikte 1996'da BZD Yayıncılık'ı, 2004'te Optimist Yayıncılık'ı kurdular. Birçok kitap çevirdi Dicleli. Türkiye İşadamları Derneği dergisi Görüş'te dış politika hakkında yazdı. Kadın Adayları Destekleme Derneğinin Kadıköy şube kurucuları arasında yer aldı. 1999' da seçim maratonu ekibinde çalıştı. Toplumsal cinsiyet ve siyaset üzerine eğitimler verdi. İki kez üst üste KA.DER genel başkanlığı yaptı. Ekolojik Anayasa Girişimi Çağrıcıları arasındaydı. Türkiye Kadın Girişimciler Derneği "Yeşil İş Çalışma Grubu" üyesi oldu ve "İşimi Kuruyorum" eğitimlerinde "Yeşil İş" dersi verdi.

Dopdolu bir hayat, sürekli bilginin peşinden koşan bir ruh... Dicleli, bilgi toplamakla kalmıyor ve bildiklerini paylaşmak için sürekli çabalıyordu. Üstelik yaptıkları bunlarla sınırlı değildi. Dicleli, eğitimler vermeye ve birçok dernekte üye ve başkan olarak çalışmaya devam etti. Bunlar yanında kitaplar yazdı ve birçok kitabın ortak yazarları arasında yer aldı. Zeynep adında bir kızı oldu. 2017'nin haziran ayında ise kanser nedeniyle hayatını kaybetti. 

Ne için çabalamıştı Dicleli? Kitaplarında, eğitimlerinde, insanlara anlatmaya çalıştığı şey neydi?

Kızının ve eşinin hazırladığı "Bilge" adlı kitaptan yola çıkıp anlamaya çalışalım onu. Yol arkadaşları onu anlatıyor bu kitapta. Eşi ve kızı, bu kitap için yazacak olanlardan kendisini farklı kılan özelliklerinden bahsetmelerini istiyorlar. Söze önce Banu Mahir başlıyor, Dicleli'nin kız kardeşi. Dicleli'nin onun çocukluğunda yarı annesi gibi olduğunu, ona hep sevgi ve şefkatle yaklaştığını anlatıyor.

Alman Lisesi'nden arkadaşları yazıyor onun hakkında, Gönül Beker Ertör ve Melih Kamil. Lisenin gazetesine Alman yazılarla destek verdiğinden, tiyatro oyunlarında da yer aldığından bahsediyorlar.

Dönemin politik açıdan hareketli olduğu ve sosyalist mücadelenin yükseldiği bir dönemde, Dicleli üniversite eğitimini sürdürüyordu. Bu dönemden Boğaziçi Üniversitesinden bir arkadaşı, Bülent Bercan da yazmış onun hakkında: "Öğrenci hareketlerinin önce kıyısında, sonra içinde yürüdü. Sevgiyle, inançla yürüdü. Sevdiği için ve sevdiği kişi için yürürdü. İçinden öyle geldiği için…". Aynı yıllardan başka bir arkadaşı, Hacer Kutgün, üniversitenin ilk 8 Mart etkinliğine onunla beraber katıldığını söylüyor. Henüz Birleşmiş Milletler'in bu günü "Dünya Kadınlar Günü" olarak ilan etmediği zamanlar. 

Dicleli 1972 yılı sonlarına doğru tutuklanıyor. Gözaltına alındığında, üç aylık hamileydi. 256 sanıklı dava olarak anılan davada yargılandı ve sıkıyönetim tutukluluk dönemini Sağmacılar Cezaevi'nde geçirdi. Sivil değil, "askeri" tutuklu olarak geçiyorlardı.

Cezaevinden çıktıktan sonra eşi ve kızı Zeynep ile Almanya'ya gidiyor Dicleli. Burada yoğun bir çalışma sürecine girdikten sonra Türkiye'ye dönüyorlar ve çalışmalarına devam ediyorlar. Kadınların da siyasete katılması için Kadın Adayları Destekleme Derneği kuruluşunda yer alıyor Dicleli. 

Kızı Zeynep Erdoğan Dicleli ve eşi Zülfü Dicleli, kitabın nasıl ortaya çıktığını anlatırken "Bilge'yi anlatan bir kitap hazırlamalıydık ve bu kitabı onu tanıyan, hayatının değişik evrelerinde onunla birlikte olmuş, yaşamış, çalışmış ve birlikte mücadele eden insanlar yazmalıydı." diyorlar. Böylece bu kitapta birçok isim yer alıyor: Kız Kardeşi Banu Mahir, Prof. Dr. Refik Duru, Gönül Beker Ertör, Melih Kamil, Faruk Atasoy, Bülent Becan, Hacer Kutgün Ansal, Berin Uyar, Barış Trak, Taciser Belge, Julide Aral, Fahri Aral, Ayşe Emel Mesci, Uğur Olca, Oya Baydar, Enis Coşkun, Feza Şişman, Çiçek Yağcı, Cavlı Çulfaz, Nabi Yağcı, Cengiz Dicleli, Filiz Kardam, Şeyda Talu, Semra Ulusoy, Azer Aras, Neşet Özsoy, Ahmet Muhtar Sökücü, Semra Ulusoy, Şeyda Talu, Gönül Dinçer, Çiğdem Aydın, İlkin Kılıç, Sırma Evcan, Hilal Dokuzcan, Suat Özçelebi, Şule Yüksel, Doğa Tamer, Özgül Öztürk, Berrin Kuleli, Fisun Usta, Meral aruy, Yeşim Seviğ, Muzaffer Göçüncü, Mutlu Dinçer, Deniz Bektaş Çelik, Halim Bulutoğlu, Cihan Yiğin ve Yavuz Çizmeci.