Bilimin İncileri: Perihan Elif Ekmekçi ile Röportaj

Doç. Dr. Sayın Perihan Elif Ekmekçi ile kariyer ve hayata dair eşsiz tüyolar içeren oldukça faydalı bir röportaj gerçekleştirdik. İyi okumalar!

Bilimin İncileri: Perihan Elif Ekmekçi ile Röportaj

TOBB ETU Tıp Fakültesinde çalışmalarını sürdüren Doç. Dr. Sayın Perihan Elif Ekmekçi, kendi eğitim ve kariyer sürecini bizlerle paylaşırken kariyerinin başında olan öğrenciler için de çok kıymetli tavsiyelerde bulundu. Kendisine teşekkürlerimizi iletiyor, herkese keyifli okumalar diliyoruz!

1) Bizlere kısaca kendinizden bahseder misiniz?

Ted Ankara kolejinin ardından 1995 yılında dönem yedincisi olarak Ankara Tıp'tan mezun oldum ve sonrasında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde Tıp Tarihi ve Etik alanında doktora yaptım. Harvard Üniversitesinde fellow olarak araştırma etiği üzerine master yaptım ve bu çalışmalarım sırasında Sağlık Bakanlığı Avrupa Birliği Daire Başkanlığı görevini yürüttüm. Doktora bitimi sonrası TOBB ETÜ Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Ana Bilim Dalı başkanı olarak araştırmalarıma ve eğitim faaliyetlerime başladım. Çalışma alanlarım ağırlıklı olarak: yapay zekâ etiği, halk sağlığı acillerinde etik, araştırma etiği, incinebilir dezavantajlı gruplar ve klinik etik üzerine odaklanmış durumda. Pandeminin gelişiyle beraber ise pandemi tarihi, bulaşıcı hastalıklar tarihi gibi tarih konularına da eğildim.

2) Eğitim sürecinizde kariyer yolculuğunuz için önemli bulduğunuz şeyler nelerdi? Gelecek planlarınız nasıl şekillendi? Mesleğinizi seçerken bir rol modeliniz var mıydı?

Tıp fakültesine girmekteki amacım psikiyatrist olmaktı. 4. Sınıftan itibaren her kliniğe çıkınca hep "Acaba kendi adıma psikiyatri dışında başka bir klinik de olabilir mi?" gözüyle diğer klinikleri de incelemeye başladım fakat maalesef intörnlüğümün sonuna kadar hayat boyu yapmayı isteyeceğim bir klinik bulamadım kendime. Bu arada psikiyatriden de vazgeçmiş oldum. Tıp fakültesini bitirdiğimde ise yaşamım boyunca içinde yer almaktan keyif alacağım uzmanlık alanı hangisi diye sordum kendime. Yapmaktan sıkılmayacağım, sadece iş olarak görmeyeceğim bir uzmanlık alanı arayışındaydım. Temel tıp, araştırma, laboratuvar gibi alanlarda bulunmama ve çalışmama rağmen bunlar benim hiçbir zaman ilgimi çeken şeyler olmadı. Benim ilgimi daha çok sağlık politikaları nelerdir; bunlar nasıl şekilleniyor; eşitlik, adalet, hakkaniyet, bunlar içerisine nasıl konumlanıyor; nasıl önceliklendirme ve bütçelendirme yapılıyor gibi sosyal konular çekiyordu. Haliyle tüm bunların doğrultusunda Avrupa birliği uzmanlık eğitimi almaya karar verdim. Ardından Sağlık Bakanlığının Avrupa Birliği dairesinde önce başkan yardımcısı, sonra başkan olarak sağlık alanında AB mevzuatı uyumlaştımasında ve projelerde yer aldım. Hep de bir yandan bakıyordum ne tür bir uzmanlık benim ilgim alanım olabilir diye ve bu "Tıp Tarihi ve Etik" alanıydı. Benim asıl ilgimi çeken ise etikti. Ankara Tıp'ta rol modelim olarak Prof. Dr. Berna Arda ile görüştüm ve onun görüşleri tavsiyeleri doğrultusunda doktoraya başladım. Bir yandan günde 8-10 saat çalışırken bir yandan da doktora yapıyordum. Doktoram sırasında Boston'a master için gittim. Doktora tezimde ise Roman etnik kökenindekiler ile çalıştım ve kendime öyle bir alan bulmuş oldum ki bazen bana çok çalıştığım söylendiğinde bile hiç çok çalıştığımı hissetmedim çünkü ben keyif için bir şeyler okumak veya yazmak istesem de bunları okurdum veya yazardım. Belki bunu bulmak için biraz yol kat etmem gerekti ama etik benim tıpla ilgili en keyif aldığım ve tıbbın da merkezinde olduğuna inandığım şey. Burada da tıp fakültesinde dönem birden altıya kadar bu nosyonu öğrencilere vererek onlara da çok faydalı olduğumuzu düşünüyorum. Yaptığımız çalışmaların da iyi hekimler yetişmesine katkı sağladığına inanıyorum. Kendi kariyer hayatıma da bakarsak dönüm noktalarım kliniğe çıktıktan sonraki o bakış açım bence çok faydalı oldu. Kendime şunu sordum: "Ben burada bir ömür boyu çalışmak ister miyim? Her sabah bu kliniğe gelirsem eğer mutlu olur muyum? Bunu mu yapmak istiyorum? Ya da bunu yapmak için tek motivasyonum para mı olur yoksa başka motivasyonum da olur mu?''Çünkü para uzun vadede benim için bir motivasyon kaynağı değil ve hiçbir zaman öncelikli olmadı. Bu sorular ise kariyer yolculuğumda alan seçimim konusunda eleyerek gitmemi sağladı. Tabi Berna Hocam ile yaptığım görüşme, öğrenciliğim sırasında Berna hocamın bulunduğu deontoloji kürsüsünden aldığım dersler ve onların yaklaşımları çok belirleyici oldu diyebilirim.

3) Kariyer yolculuğunuzda sizi en çok zorlayan şeyler neler oldu ve üstesinden nasıl geldiniz?

En çok zorlayan şey önceliklendirme problemi oldu ve bu noktada çok ilginç bir şey öğrendim ve sonra da onu bütün hayatım boyunca da kullandım, çok da işime yaradı. Beynimi ve düşünce sistemimi kompartmanlara ayırıyordum. İşle, evle ve dersle ilgili yapmam gereken şeyler ayrı bir kompartmandaydı. Birindeki stresi diğerine hiçbir zaman taşımadım. Üçü hiç birbiriyle kesişmedi ve benim beynimde, zaman çizelgemde de hep ayrı planlanmış olarak gitti. En zoru buydu.

4) Kariyer yolculuğunun başında olan öğrenciler için tavsiyeleriniz neler olurdu?

Bir defa kendilerine neden buraya geldiklerini sorsunlar. Yani tıp fakültesine girmeyi planladıklarındaki motivasyonları neydi? Hala bu motivasyon devam ediyor mu yoksa onun yerine başka bir şey mi geldi? Hayat sadece yapılacak meslekten ibaret değil yani bundan keyif almaları lazım. Sonra da şunu sorsunlar kendilerine: "Ben bunu yaparak bir ömür geçirmek istiyor muyum yoksa sadece bunu hayatımı geçirmek, geçindirmek için mi yapıyorum?" Eğer sadece hayatını geçindirmek içinse bence yapmasın. Tıp fakültesi insana çok geniş bir yelpazede kariyer imkânı sağlar. Bunu elbette tıp fakültesi dışında da uyarlayabiliriz sadece perspektifleri geniş tutup seçenekleri arttırmak lazım.

5) Tekrar 20 yaşınıza dönseniz neleri farklı yapardınız?

Herhalde hiçbir şeyi farklı yapmazdım. 20 yaşımda çok ders çalışırdım ve bunu çok severdim ve bundan çok keyif alırdım. Belki doktoraya daha erken başlardım. Fakat aile yaşamım açısından da yine bunu erkene almamayı tercih ederdim.