İlham Röportajları: Bilge Emek Çetin

Bilge Emek Çetin, 30 Temmuz 1999'da Malkara'da dünyaya geldi. İlköğretim ve lise eğitimini Çanakkale'de tamamladı. Çanakkale Fen Lisesi'nden 2017 yılında mezun olduktan sonra Boğaziçi Üniversitesi Kimya Bölümü'ne yerleşti. Haziran 2023'te lisans eğitimini tamamladıktan sonra KU Leuven'da Teorik Kimya ve Bilgisayarlı Modelleme Master Programı'na başladı, eğitimine devam ediyor.

1) Sizi kısaca tanıyalım: Nerede doğdunuz, ne okudunuz, şimdi ne yapıyorsunuz?

Merhaba, Ben Malkara'da doğdum, Çanakkale'de büyüdüm ve Üniversite eğitimimi İstanbul'da tamamladım. Boğaziçi Üniversitesi'nde Kimya okudum, Yüksek lisans eğitimim için Eylül 2023'te Belçika'ya taşındım. Şu anda KU Leuven'da 'Teorik Kimya ve Bilgisayarlı Modelleme' üzerine yüksek lisans yapıyorum.  

2) Sizi yönlendiren anlar ve kişiler kimlerdi? Yüksek lisans programınızı nasıl seçtiniz, karar anlarınız neler oldular?

Çocukluğumdan beri fen bilimlerine ilgi duyduğum için kimya okumak istedim. Kariyerimi yönlendiren en büyük etken de, yaptığım stajlar ve gönüllü araştırma deneyimlerim süreçlerinde hoşlandığım ve hoşlanmadığım konuları anlamış olmamdı. Araştırma stajlarımı değerlendirdiğimde, kimyayı çok seviyor olsam da deneysel kimya üzerine çalışırken çok keyif almadığımı ve bilgisayarlı kimya konusuna çalışırken daha mutlu olduğumu gözlemledim. Bu noktada kariyerimi teorik kimya ve modelleme konularına yönlendirmek istedim. Üniversite 3. Sınıftayken CCBU (Computational Chemistry Boğaziçi University) Research Group'ta yaptığım staj sayesinde keşfettiğim bilgisayarlı kimya alanına yöneldim ve aldığım derslerle de bilgilerimi pekiştirerek kariyerime ilk adımları attım. Bu süreçte ailem, hocalarım ve arkadaşlarımdan destek aldığım için çok mutluyum.  

3) Okullara başvuru süreçlerinizde dikkat etmemizi önereceğiniz ve bizimle paylaşmak isteyeceğiniz ön hazırlık ipuçlarınız/deneyimleriniz var mıdır?

https://www.mastersportal.com/ veya https://www.findamasters.com/ gibi websitelerinden ülke ve programlar özelinde filtreleme yaparak ilgi alanınızdaki masterlar hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. Bu siteler genel bilgi ve filtreleme için çok faydalı olsa da detaylar için üniversitelerin kendi sitelerini de ziyaret etmek daha faydalı oluyor. Eğitim ücreti, burs imkanları ve okulun sıralaması gibi konuları da değerlendirerek sıcak baktığınız programlara başvuru yapabilirsiniz. Ben mentorumun önerisi ile bir excel sayfasında okul, program, başvuru için gereken belgeler/sınavlar, deadline ve diğer önemli konulara göre liste oluşturup ilgimi çeken masterlara bir tablo üzerinde incelemiştim. Bir tablo/liste ile çalışınca artı ve eksileri kıyaslamak daha kolay oluyor. Sonrasında ilgimi çeken 3 programa başvuru yaptım. Şu anki programım Erasmus mobilitesi de içerdiği için farklı bir ülkeyi de tanıma fırsatı yakalayacağımı düşünerek Erasmus Mundus Master of Science in Theoratical Chemistry and Computational Modelling Programı'na kaydoldum. https://erasmus-plus.ec.europa.eu/opportunities/opportunities-for-individuals/students/erasmus-mundus-joint-masters bu siteden katalogdan farklı programlara bakabilirsiniz, maalesef çok bilinmeyen bir proje. "Erasmus" ismi geçtiği için bir dönem sanılabiliyor, fakat bu programlar "Joint Master's Degree" olarak geçiyor. Joint Degree'lerin ikinci avantajı da programı tamamlayınca birden fazla üniversiteden kabul gören bir diploma almış oluyorsunuz. Hem Joint Programlar hem de normal master programları için başvurularda genelde motivasyon mektubu ve referans mektupları çok önemli oluyor. Not ortalamasından bile daha önemli olduğunu söylemişti hocalarım. Referans mektubu için eğer bir araştırma stajı tecrübeniz varsa o hocanızdan referans mektubu isteyebilirsiniz, yoksa da dersinden yüksek notla geçtiğiniz ve sizi tanıyan bir hocadan referans mektubu isteyebilirsiniz. Motivasyon mektubu ise en çok zorlayan konu olabilir. İnternette çok fazla örnek olsa da öznel olması gerektiği için biraz düşünmek ve hem ikna edici hem de kısa yazmak gerekiyor. Mektubunuzu okuyarak sizi programa kabulünüzü değerlendirecek kişiye "Neden bu programa uygunum?" ve "Bu programdan mezun olunca hedefim ne?" sorularının cevaplarını verebilmek önemli. Diğer önemli konu da dil yeterliliği, bazı okullar IELTS'ten 7 bazı okullar 7.5 almış olmanızı bekliyor. Bazı okullar TOEFL kabul ediyor. Programa göre değişebilir. Dil yeterlilik belgesi almak ve başvuru öncesi hazırda bulunması önemli. Deadline yaklaştı ve dil kursunuz bitmedi ise bu durumda okulla iletişime geçip başvurunuzu tamamlayarak dil belgesini sonra iletmeyi de teklif edebilirsiniz. Bir arkadaşım KU Leuven'dan önce şartlı kabul aldı, henüz IELTS sınavı olmamıştı o tarihte, IELTS belgesini sonradan ileterek okula kabulünü ve kaydını tamamladı. Boğaziçi Üniversitesi'nin verdiği İngilizce yeterlilik belgesi (BUEPT) Almanya'daki bazı üniversitelerde ve Erasmus Mundus Master Programları başvuruları için geçerli oluyor. Lisans programınızın eğitim dili İngilizce ise üniversitenizden sahip olduğunuz dil belgesi de yeterli olabilir. Başvuru sayfalarında bu durum belirtiliyor. Eğer IELTS/TOEFL dışında dil yeterlilik belgeleri de kabul ediliyorsa üniversitenizin öğrenci işleri ile iletişime geçerek dil yeterlilik belgesi alabilirsiniz.

Genel olarak vakit ve efor isteyen 3 belge; Dil Yeterlilik, Motivasyon Mektubu ve Referans Mektupları oluyor. Bunlara ek olarak ikametgâh, kimlik ve pasaport fotokopisi vb. belgeler de gerekecektir, başvuru sürecinizde el altında bu belgeleri bulundurmak süreçleri hızlandırır. E-devletten hızlıca alıp masaüstünde tuttum ben hep 😊 Kolay gelsin! 

4) Master programı süresince geçiminizi sağlamak için burs ya da iş olanaklarına başvurdunuz mu? (ya da başvurmayı düşünüyor musunuz) Sizin okuduğunuz ülke için süreç nasıl ilerliyor?

Bu konuda önce prosedür süreçlerinden bahsedeceğim. Belçika'dan öğrenci vizesi alabilmek için finansal yeterliliğinizi kanıtlamanız gerekiyor. Bu konuda Belçika Konsolosluğu'nun sunduğu 3 seçenek bulunuyor:

1) Burs almak. Aldığınız bursun geçiminizi sağlayacak seviyede olduğu durumda bursunuzu göstererek finansal yeterliliğinizi kanıtlayabilirsiniz.

2) Bloke hesap. Bu yöntemle 1 yıl boyunca Belçika'da yaşamınızı sürdürmek için ihtiyacınız olacak minimum tutarı (Belçika'nın belirlediği aylık tutar 950 Euro-2023 yılı için) Belçika'daki bir hesaba transfer etmeniz bekleniyor. Bu noktada Belçika'daki okulların öğrenci işleri ile iletişime geçerek bu süreçte okuldan destek alabilirsiniz. Okulun banka hesabına 1 yıllık miktarı transfer ettiğinizde, size okul tarafından bu paranın adınıza ayrılmış olduğu (tutar ve IBAN numarası gibi detaylarla) bu sayede 1 yıllık finansal yeterliliğinizin olduğunu doğrulayan bir belge gönderiliyor. Bu belge ile vize başvurunuzu tamamlayabilirsiniz. Sonrasında paranız Belçika'ya geldiğinizde açtığınız banka hesabınıza aylık olarak düzenli yatırılıyor.

3) Garantör göstermek. Bu yöntemde ise bir EU vatandaşı veya akrabanız size garantör olacağını, eğitiminiz sürecinde sizin finansal olarak sorumluluğunuzu alacağını göstermek için bazı belgeler doldurmalı ve gelir seviyesini göstermeli. Gelir seviyesi Belçika'nın belirlediği bir tutar üzerinde olmalı diye biliyorum. Garantörlük süreci ile ilgili detaylar konsolosluk sayfasından veya vize aracı firmasından daha doğru ve detaylı alınabilir.

Önemli bir not: Eğer bursunuz Belçika'nın belirlediği minimum tutar altında ise kalan miktar için bloke hesap yapmanız istenebilir.

Yukarıdaki süreçler vize alabilmek için ihtiyaç duyulan zorunlu prosedürler. Bloke hesabı için borç alan, kredi çeken öğrenciler de oluyor. Bloke hesabındaki parayı harcamak yerine çalışarak geçimini sağlayan öğrenciler de var çevremde. Tek seçeneklerim bu 3'ü eğer yeterli birikimim, bursum veya garantörüm yoksa yapamam fikri oluşturmamak gerek. Belçika'da master yaparken Türkiye'deki freelance işine online çalışarak devam eden bir arkadaşım var, uzmanlık alanınızda bir işte online part-time/freelance çalışabilirsiniz. Leuven'dan bahsetmem gerekirse tam bir öğrenci şehri ve öğrenciler için iş fırsatları var. İş konusunda ise bahsetmenin önemli olduğunu düşündüğüm diğer bir konu, Belçika'da çoğu stajda stajyere ücret ödenmiyor, böyle bir kültür varmış. Staj ve "student job" farklı oluyor bu durumda. "Student job" için saatlik çalışmanız üzerinden ödeme yapılıyor, kendi okulum adına örnek vereceğim, KU Leuven kariyer sayfasından bu işler için başvurular yapılabilir, öğrenci işleri de bazen bu iş fırsatlarını e-posta ile bildiriyor. Saatlik ücretler 14-20 Euro arası değişiyor. Haftada 10 saat çalışarak kira+mutfak alışverişi masrafını karşılamak mümkün. Fakat "student job" genelde kariyerinize yönelik değil hizmet sektöründeki işler olabiliyor. Bazı işler için Felemenkçe/Fransızca bilmek gerekebiliyor, fakat sadece İngilizce konuşarak da iş seçenekleri var. "Student job" olarak, restoranlarda, marketlerde düzenli çalışmak, bisikletli kurye olmak veya günlük (geçici) işler de bulmak mümkün; videolara altyazı ekleme, sergi açılışında konukları karşılama, bazı psikoloji araştırma deneylerine katılmak gibi seçenekler de var para kazanabilmek için. Öğrenci işlerinin ikinci bir avantajı ise yıllık 600 saate kadar vergi ödemeden çalışabilirsiniz. Yıllık 600 saat limitinden sonra da çalışmak mümkün tabi, sadece vergi sebebi ile kazancınızda biraz kesinti olacaktır. 

5) Yurt dışında eğitim almak için üniversite ve ülke seçerken dikkat edilmesi gereken unsurlar sizce nelerdir? Bu konuyla ilgili deneyimleriniz varsa paylaşabilir misiniz?

Seçim yaparken eğitim süreciniz ve sonrası olarak iki kategoride değerlendirebilirsiniz. Üniversite seçimi için okulun sıralaması, QS World University Rankings ve Times Higher Education gibi sıralamalar dikkate alınabilir. Sıralamalar birçok kriteri göz önüne alarak yapılıyor ve üniversiteki teknik imkanlar hakkında bilgi verir.

Ayrıca okulun kültürü ve sosyal imkanları da çok önemli. Leuven harika bir öğrenci şehri, arkadaşlarınızla rahatça ders çalışabileceğiniz kafeler, konserler, partiler ve sosyal aktiviteler oldukça fazla. Ayrıca öğrenci kimliğiniz ile indirimler almanız, hatta bazı film gösterimi, konserlere ve etkinliklere ücretsiz katılmanız mümkün. Bu durum kararımı oldukça etkilemişti.😊 Okul kültürü ve sosyal hayat hakkında üniversitelerin websiteleri bilgi verse de, en iyi bilgi alabileceğiniz kaynak daha önceden orada okumuş öğrenciler. Linkedin'den veya kendi üniversiteniz mezunlarından daha önce hedeflediğiniz okulda bulunmuş, Erasmus veya Master yapmış kişilere ulaşarak bilgi alabilirsiniz.

6) Yurt dışında yüksek lisans düşünen üniversite öğrencileri için üniversite yıllarında hangi deneyimleri elde etmesi gelecekte başvuru süreci için yararlı olabilir?

3 başlıkta özetleyebilirim: Çeşitli stajlar yapmak ve seçmeli dersleri özenli seçmek ve sosyal aktivitelere önem vermek.😊

Özellikle lisansınızdan farklı bir alana yönelmek istediğiniz noktada bu alanda bir staj veya seçmeli ders almak çok fark yaratacaktır. Kendi alanınızda devam ederken de stajlar referans mektubu alabilmek için önemli. Sadece dersini aldığınız bir hoca da referans yazabilir fakat staj yaptığınız hocanız çalışma stilinizi de görmüş olacağı için sizin hakkınızda daha somut çıktılar yazabilir. Bazı programlar sadece akademik referans kabul ediyor, profesyonel referanslar bu durumda faydalı olmayabilir. Şirket stajlarına ek olarak üniversitelerde araştırma stajı yapmak, ders aldığınız hocalara sorular sorarak kendinizi tanıtmak ileride akademik referans için avantaj sağlar. Bazı programlar da profesyonel tecrübeye sahip olmanızı istiyor (bazı MBA programları) bu durumda da iş tecrübesi öne çıkar. Kararınızdan emin değilseniz hem akademi hem de özel sektör stajları yaparak farklı alanları denemek, kararınızdan eminseniz istediğiniz alana yönelik tecrübe kazanmaya devam etmek gerekli.

Üniversite yıllarında sosyal aktivitelere düzenli katılmış olmak da yeni bir ülkeye taşındığınızda adaptasyon sürecinizi hızlandıracaktır. Edindiğiniz sosyal beceriler ile yeni arkadaşlıklar kurarken ilişki yönetimini doğru yapmanız hem kalıcı bağlar kurarak yurtdışı sürecinizden daha çok keyif almanızı hem de okul-sosyal hayatınızı dengelemenizi sağlayacaktır. 

7) Yurt dışında aldığınız eğitim sürecinde karşılaştığınız zorluklar nedir/nelerdir?

Sınav sistemi, Türkiye'de yaygın olan her dönem 2-3 vize ve sonra finale girerek dersi tamamlama sistemi yok Belçika'da, dönem sonunda tek bir final sınavı oluyor ve bu sınav ders için tüm notunuzu belirliyor. Yine de dönem içinde sınav olmadan da konuları tekrar etmek ve çalışmak gerekiyor ara ara da olsa. Bu alışık olmadığım bir sistem, haftaya olacak sınavı düşünmeden ders çalışmayı öğrenmeye çalışıyorum :) Sınav tarihi uzak da olsa dönem içinde bazı dersler için gereken projeler ve sunumlar çalışma motivasyonumuzu sağlıyor.

İkinci zorluk ise benim için iklim farklılığı oldu, kasım ayında çok üşüyordum daha soğuk bir iklim ve alışık olmadığım kadar fazla yağmur yağıyor, fakat aralık ayı itibari ile o kadar hassas olmadığımı fark ettim, birden değişmedi tabi, hava hala soğuk fakat biraz da olsa bünyem alıştı sanırım soğuğa. 

8) Kendinizi geliştirmek için siz neler yapıyorsunuz?

Şu an ilk senemde olduğum için derslerime odaklanıyorum ve alanımla ilgili yayınları okuyorum. Ayrıca hafta sonları yeni şehirleri keşfediyorum. Akademik gelişimin yanı sıra yurt dışında master yapmak kişisel gelişim için de çok kıymetli. Yeni kültürleri tanımak ve farklı bir ülkeye uyum sağlamak sosyal becerilerinizi de geliştiriyor. Hobilerime de vakit ayırıyorum. İkinci dönem de ilgimi çeken bir projede araştırma stajı yapacağım.  

9) CampusWIN sizin hayatınıza nasıl dokundu?

Bir kız kardeşim var, CampusWIN'e katıldıktan sonra onlarca kız kardeş daha kazandım. Düzenlediğimiz etkinliklerle ve sosyal medya paylaşımlarımız ile belki de yüzlerce, binlerce kız kardeşimizin daha hayatına dokunduk. Bu çok güzel bir duygu. Ayrıca sorumluluk alma, etkinlik organize etme ve network kurma gibi konularda kendimi geliştirdim. CampusWIN benim için her zaman çok ayrı bir yere sahip olacak bir proje. 😊 

10) Hayatınıza etki eden, ilham aldığınız kişiler kimler, bize onlardan bahseder misiniz?

Bugüne kadar üzerimde emeği olan tüm öğretmenlerim benim için çok kıymetli. Boğaziçi Üniversitesi'nden sevgili Viktorya Hocam bana ilham veren ve kendime örnek aldığım kişilerden biridir. Hocamın akademik yetkinliği, çalışma stili ve öğrencilerine anlayışla yaklaşımı beni çok etkiledi. Kendisinden aldığım dersler teorik kimyaya ilgimi oluşturdu. Kariyer hedeflerimin yanı sıra Viktorya Hocam gibi saygı duyulan ve öğrencileri tarafından sevilen bir akademisyen olabilmeyi çok istiyorum.  

Bilge Hanım, katkılarınız ve deneyim paylaşımlarınız için çok teşekkür ederiz. Eklemek istedikleriniz varsa bizimle paylaşırsanız çok mutlu oluruz. Bilgi ve tecrübe paylaşımı yapabilmemiz adına bana bu fırsatı verdiğiniz için ben teşekkür ederim. 

Sevgiler..