Nobel Fizik Ödülünü Kazanan Tarihteki Üçüncü Kadın: Donna Strickland

Nobel Fizik Ödülünün bu yılki sahipleri kimler? Şimdiye dek Nobel Fizik Ödülü alan üçüncü kadın kim? Ayrıntılar yazıda!

Nobel Fizik Ödülünün bu yılki sahipleri lazer fiziği alanından çalışma yapan bilim insanları Arthur Ashkin, Gérard Mouru ve Donna Strickland oldu. Donna Strickland, bütün Nobel tarihinde bu ödülü kazanan üçüncü kadın. Tarihte ilk defa Nobel Fizik ödülü sahibi kadın bilim insanı 1903 yılında Marie Curie olurken onu 60 sene sonra yani 1963'te Maria Goeppert-Mayer takip ediyor. Donna Strickland ile bu süreyi 55 seneye indirmiş olsakta bunun hiçte yeterli bir gelişim olmadığı gözle görünür bir gerçek. Zamanla bu sürenin daha hızlı bir şekilde azalacağına inandığını söyleyen Strickland'ı ve başarısını bu yazımızda biraz daha yakından tanıyacağız.

Bu arada yazıya başlamadan önce 36 milyondan fazla akademik makalenin analizine göre fizik bilim dalının, bilim, teknoloji, mühendislik, matematik ve tıp alanındaki en büyük cinsiyet farklılığına sahip bilim dalı olarak belirlendiğini ve fizik alanında çalışan kadın ile erkek sayısının eşitlenmesi için 200 sene beklememiz gerektiğini belirtmek istiyor ve devam ediyorum.

Strickland, Kanadalı bir optik fizikçi ve darbeli lazerler alanında yaptığı öncü çalışmalarla bilinmektedir. Bundan önce The Optical Society'de başkan ve başkan yardımcısı olarak görev yapmıştır ve halen Danışma Kurulu başkanlığını yürütmektedir.

Beş yaşındayken babasıyla Bilim Merkezi'ne yaptığı gezide babasının onu lazerlerle tanıştırdığını ve ona lazerlerin geleceğe giden yol olduğunu söylemesiyle lazerlere olan ilgisinin başladığını söyleyen bilim insanı kendisini lazer düşkünü ( laser jock ) olarak betimlemektedir. Üniversite seçimi yaparken Mühendislik Fiziği programı, ilgi alanları olan lazerler ve elektro-optik alanlarını içerdiği için McMaster Üniversitesi'ne gitmeye karar vermiştir. Lisans öğreniminde sınıfındaki üç kadından biri olarak 1981 yılında mezun olmuştur. Master ve doktorasını University of Rochester'da yapan Strickland, Nobel Ödülünü paylaştığı Mourou ile burada tanışmıştır. Strickland, 1988'den 1991'e kadar Kanada Ulusal Araştırma Konseyi'nde araştırma görevlisi olarak çalışmıştır. 1991-1992 yılları arasında Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı'nın lazer bölümünde çalışmış ve 1992'de Princeton Üniversitesi'nin İleri Teknoloji ve Opto-Elektronik Malzemeler ile ilgili araştırmalar yapan Teknik Merkezi'nin kadrosuna, 1997'de de Waterloo Üniversitesi kadrosuna yardımcı doçent olarak katılmıştır. Halen burada çalışan Strickland, University of Waterloo Fizik bölümündeki ilk tam zamanlı kadın profesör olmuştur.

Profesör Mourou ile beraber yürüttükleri araştırmada amplifikatör (yükselteç) materyale zarar vermeyen ultra short yüksek şiddetli lazer darbeleri oluşturmayı başarmışlardır. Lazer dalgalarını maksimum güce geldiği anda indirgeyerek uzatmış ve daha sonra onları oksitleyerek sıkıştırmışlardır. Strickland ve Mourou'nun icat ettikleri yeni teknik, CPA (chirped pulse amplification) olarak adlandırılmaktadır ve sonradan ortaya çıkan yüksek şiddetli lazerler için kısa sürede standart haline gelmiştir. Bu teknik sayesinde göz cerrahisi alanında da kullanılabilecek, yüksek yoğunluklu ve çok kısa lazer atışları elde etmeyi başarmışlardır.

Konuşmasında « Kadın fizikçileri kutlamamız gerek çünkü biz varız, onlardan biri olmaktan gurur duyuyorum » diyen Strickland'ı daha fazla dinlemek ve hakkında daha çok bilgi edinmek için buraya tıklayabilirsiniz.

Bir sonraki Nobel Fizik Ödülü için 55 sene beklememek dileğiyle.