Türkiye'den Kanada'ya İnce Bir Yol!

Kanada'da yaşamla ilgili çeşitli bilgiler edinebileceğiniz yazımız sizinle. Keyifli okumalar!

Göçmenlik Nasıl Bir Şey?

Bu soruyu bir göçmene sorduğunuz zaman düşünmeniz gereken ilk şey göçmenliğin kişiye veya aileye özel bir tecrübe olduğu, aile yapıları, ekonomik donanımları, eğitim ve iş tecrübeleri, İngilizce veya Fransızca dillerine ne kadar hâkim oldukları gibi faktörlere göre değişkenlik göstereceğidir. Kanada'yı sevmek, alışmak, sisteme dahil olmak, iş bulmak, işini değiştirmek, yaşayacağımız yeri seçmek; özetle yaşam ile ilgili her şey aslında geçmişiniz ile ister istemez bir köprü kurar. Kanada'ya gelince bunca yaşanmışlıkları unutmak ve kültür ve düşünce biçimini bir çırpıda değiştirmek gerekmez. Bununla beraber yeni yaşantınızda ve hedeflerinizde esnek olmamak farklı bir sisteme, yaşam ve düşünce biçimine alışmaya gayret etmemek uyum sağlamanızı geciktirir. Bu da aradığınızı bulmakta zorlanmanıza neden olabilir. Bu yolculukta sizin tecrübeleriniz hep size ait olacak ve hep farklı kalacaktır. Dijital medyada artık bilgi kirliliği denebilecek dozlara ulaşan yoğunlukta değişik kaynakları incelerken ve izlerken anlatıcıların değer yargılarının, eğitimlerinin ve bu yolculuğa çıkarken yanlarında getirdikleri birikimlerin sizden farklı olabileceği gerçeğini unutmamak gerek.

Kanada Göçmenlik Programları 

Kanada'ya gelmek için çok sayıda program vardır. Kanada, göçmenliğe sıcak yaklaşan, bu konuyu ekonomik ve sosyal gelişme, nüfus olarak gençleşme ve dünya ülkeleriyle ekonomik, ticari ve dostluk ilişkileri geliştirmeye yarayan bir fırsat olarak değerlendiren bir ülkedir. Konu ile ilgili kanunlar ve kararlar Federal Yönetim'in sorumluluğundadır. Bununla beraber Federal Hükûmet ile Eyalet Yönetimleri aralarında anlaşmış ve eyaletlerin gereksinimlerini karşılamaya yönelik Daimi Oturum Programları yaratmışlardır.

Burada belirteceğim her vize veya program grubunun kendine özgü detayları ve istisnaları olabilir. Herkesi tam bir kalıp içine oturmak mümkün değil, ancak an hatlarıyla seçeneklerin neler olabileceğini sunmak istedim. 

Kanada 

Kanada, değerli doğal kaynakları, büyük yüzölçümü, ekonomik & eğitim seviyesi ve insan haklarına ve düşünce özgürlüğüne saygısı, paylaşımcı, çok sesliliği ve çok renkliliği öne çıkaran kültürü ile bütün dünyada artan bir ilgi ile izlenmektedir. Biraz kısa bilgiler;

• Kanada'nın nüfusu: 35 milyon, Nüfusun %80'i, ABD sınırına 160 km uzaklıkta bulunmaktadır.
• Toronto (5,5 milyon), Montreal (3,8 milyon), Vancouver (2,3 milyon), ve Ottawa (1,2 milyon). Vancouver nüfusunun %51'i ve Toronto nüfusunun %47'si görünür azınlıklardır. Toplam 200 kadar etnik kimlik vardır ve yaklaşık %20 üzerindeki Kanadalılar görünür azınlıktır.

• Yerli İnsanlar: Yerliler/ İlk Milletler, melez, ve Eskimo.
• Kanada'nın iki resmi dili: İngilizce (%60) ve Fransızca (Quebec ve bir ölçüde New Brunswick)

Ve neden Kanada?

• Kanadalılar farklılıklara karşı oldukça hoşgörülü ve gerek öz kültürünüze olan bağlılığınız gerekse inançlarınız doğrultunda yaşam hakkınızın kayıtsız şartsız anayasanın güvencesi altında olduğunun rahatlığıyla yaşamaktadır.
• Kanada, Dünya Küresel Barış Endeksi'nde 8. güvenilir ülkedir.
• Kanada'nın sağlık bakım sistemi, kalite ve erişim açısından dünyada 6. sırada. Acil olmayan sağlık sorunları için bekleme süreleri uzun olsa da teknoloji ve araştırmanın iyi harmanlandığı yöntemlerle zor ve ciddi hastalıklarda ileri bir kaliteye ve bireysel ilgiye yer veriyor. Ücretsiz verilen sağlık hizmetleri Kanada'da vergilerin de komşusu ABD'den biraz daha fazla olarak halkın bütçesine ve bordrosuna yansıyor haliyle.
  
• Kanada'nın sürekli büyüyen ekonomisi, yeni gelenler için iş imkânları yaratmaya devam ediyor. Pandemiden dolayı bazı sektörler çalışanları ile yollarını ayırmak zorunda kalsalar da bu çalışanlar ve küçük, büyük ve orta boyutlu işletmeler bu yüzyılın en zor küresel salgınında sürekli devlet desteği alarak zorlukları aşmaya çalıştılar. Ülke bütçesine çok yük bindirdiği için mevcut yönetim eleştirilere maruz kalsa da halkın birinci önceliğinin sağlık olması gerektiği, ekonomi ile devletin çözümleri ile devreye gireceğinin söylenmesi, tüm dünya zorlanırken yine de göreceli olarak daha huzurlu bir dönem yaşandı.
  
• Kanada bir göçmen ülkesi ve göçmenlerin ülkeye ekonomik, kültürel ve sosyal değer kattığına inanıyor. Önümüzdeki 3 yıl için toplam göçmen hedefi 1,200,000 kişi. İşlem sürelerinin uzaması tüm sürecin tamamlanmasını geciktirebilse bile hedeflenen rakamlar yılda üç yüz ile dört yüz bin kişinin Kanada'da Daimî Oturum alma yoluna girmesi.  
  

 Kanada'ya gelmenin birçok farklı yöntemi var. Bu programlar birbiriyle de bağlantılı olabiliyor. Burada değişik vize veya program kategorilerini özetlemeye çalışayım.

Geçici Oturum Programları

Bu programlar isminden de anlaşılacağı üzere belli bir süre sonunda, ziyaretinizin amacını oluşturan iş/işlem/program bittiğinde ülkenize dönmeniz beklenen programlardır. Geçici Oturum olarak başlayan bazı programlar, daha sonra gerekli diğer koşullar da yerine getirilse Daimî Oturuma doğru bir adım olabilir. 

Ziyaretçiler  

Turizm amaçlı gezi ve seyahatler ile kısa dönemli iş ziyaretleri içindir.  Yeşil pasaport sahipleri de dahil, Kanada'ya yapılacak geziler için Ziyaretçi Vizesi almak zorunludur. Bu başvurular İnternet üzerinden ve bir danışmana gereksinim duyulmadan Kanada devletinin resmî sitesi üzerinden yapılabilir. Ancak eksik veya yanlış bir adım atmamak için Kanada'nın resmi dillerinden birini iyi biliyor olmak gerekir. 

Turizm amaçlı geziler, akraba veya arkadaş ziyaretleri, kısa dönemli iş toplantıları ve bitirildiğinde ülkesine döneceği kesin ve 6 aydan kısa süren eğitim/ kurs programına katılacak ziyaretçiler (Örnek yaz kampları, kısa süreli dil eğitimleri, mesleki kurslar), içindir. Yeşil pasaport sahipleri de dahil, Kanada'ya yapılacak geziler için Ziyaretçi Vizesi almak zorunludur. Bu tür vize ile Kanada'ya giriş yapan kişilerin çalışma hakkı yoktur. Sınır görevlisi, ziyaretçinin ülkede ne kadar kalacağına karar verir. Pasaportunuza terk etmeniz gereken tarih basılmamış ise en çok 6 ay kalabilirsiniz.

Öğrenciler 

Eğitim vermesi onaylanmış bir kurumda 6 aydan fazla programa kabul edilmiş öğrencilerin alması gereken vize/izin türüdür. Dil okulunda öğrenci iken, süresi ne olursa olsun, çalışma hakkı yoktur. Devlet tarafından desteklenen Yüksek Öğrenim kurumlarına kayıtlı öğrencilerin ise okul döneminde haftada 20 saat, okullar tatilde iken tam zamanlı çalışma hakkı olur. Bu Öğrenci eşleri de çalışma hakkı elde ederler. Devlet tarafından desteklenen Öğrenim Kurumlarını bitirdikten sonra Mezuniyet Sonrası Çalışma İzni (Post Graduate Work Permit) alarak Kanada'da full-time çalışmak ve iş tecrübesi edinmek mümkündür. Özel Kolejler veya Kariyer Kolejleri, eğitim ücretleri biraz daha az olsa da, bu imkanı tanımaz.

Öğrenci vizesi başvurusu için eğitim vermesi onaylanmış bir kurumdan kabul almış olmak, okul ve yaşam giderlerini karşılayacak finansal duruma sahip olmak ve vize memurunu, program bitiminde ülkenize döneceğinize inandıracak belge ve gerekçelerinizi sunabilmek gerekir. Daha önceki seyahat ve vize geçmişiniz de başvurularda dikkate alınacak konulardır. Öğrenci vizesi için ilk başvuruyu kendi ülkenizden yapmanız gerekir. Kendi ülkenizde değilseniz, o ülkede ziyaretçi statüsü haricinde bir gerekçeyle bulunmanız beklenir.

Kanada'da eğitimin yaşı yok, yani üniversiteyi bitirdikten sonra uzun yıllar çalışıp tekrar eğitime dönmek istemeniz anormal değil. Aslında, tercih edilen bir şey. Ancak bu alacağınız eğitimin döndüğünüzde kariyerinize nasıl bir yol açacağı, mevcut eğitim ve iş tecrübesiyle gelecekte planlanan kariyere nasıl bir köprü oluşturacağı konusunu detaylı ve inandırıcı anlatmanız gerekiyor. 

Çalışanlar 

Kanada'da Öğrenci olarak bulunmanız haricinde profesyonel olarak çalışabilmek için gerekli koşullar aşağıdaki durumlara göre değişir:

• Yapmak istediğiniz iş, mesleğiniz
• Başvurmak istediğiniz program
• Sizin, bir yabancı olarak çalışmanızın iş-gücü piyasasına yapacağı etkinin değerlendirmesi (LMIA) gerektirip gerektirmediği.

Bu aşama, işverenin, neden bir Kanada vatandaşını veya daimi oturum sahibi birini değil de, bir yabancı çalışanı işe almak istediğini, yetkili departmana anlatması ve onay alması gereken bir adım olarak değerlendirilmelidir. Çalışma iznine ancak bu onay çıktıktan sonra başvurulur.

Çoğu durumda, çalışma izni başvurusunda bulunmak için aşağıdaki belgelerden birine veya birkaçına ihtiyacınız olacaktır:

İşiniz LMIA gerektiriyorsa, işvereninizden LMIA numarası, işvereninizin işveren portalı aracılığıyla bir istihdam teklifi sunduğunun kanıtı, iş sözleşmesi veya mektubu (işvereniniz işveren uyum sürecinden muaf ise), istediğiniz işte çalışmak için sertifikalı, akredite veya nitelikli olduğunuzun kanıtı.

Bazı programlar veya durumlarda, LMIA'dan muaf tutulabilirsiniz. Örneğin, Türkiye'de çalıştığınız şirketin Kanada'daki ofisinden iş teklifi almanız.

Intra Company Transfer- Şirketlerarası transfer olduğunda, yani Türkiye'deki şirketin Kanada ofisine tayin edildiğinizde, yine ön koşulları yerine getirmek şartıyla, yukarıda belirtilen LMIA işlemine tabi olmadan doğrudan çalışma iznine başvurabilirsiniz. Geçici vize ile gelip, Kanada'da edineceğiz iş tecrübesi Daimî Oturum programlarına geçişi sağlamak için çok değerli bir araçtır. 

Daimî Oturum Programları (PR) 

Federal Programlar- Ekonomi Sınıfı

Federal nitelikli profesyoneller (FSW), Kanada deneyim sınıfı (CEC), federal nitelikli ticaret erbabı/ zanaatkar (FST) 

En yaygın olarak bilinen ve Kanada devletinin her yıl için ayırdığı 300,000'den fazla göçmen kontenjanının içinde bulunduğu en büyük kategoriyi ekonomi sınıfı oluşturur.

Bu programlar Express Entry olarak bilinen platform içinde yönetilir, kişi ve eş ve çocuklarını da kapsayacak bir başvuru için bir profil yaratılır ve puanlama sistemine dahil olup, davet almaya aday olunur. Özetle, Express Entry bir program değil, üç ayrı ve birbirinden farklı kriterleri olan federal göçmenlik programlarının yönetildiği bir platformdur. 

Yaş, onaylanmış sınavlarla belgelenmiş İngilizce ve/veya Fransızca seviyesi, Kanada dışında ve içinde edinilmiş iş/meslek tecrübesi, Kanada içinde ve dışında alınmış (ve denkliği belgelenmiş) eğitim seviyesi, onaylanmış koşullarda Kanadalı bir işverenden alınmış iş teklifi eyaletlerden verilen kabul sertifikaları ve genel uyum faktörleri de dahil edilerek ortaya çıkan puanlar ile Kanada devletinden davet alarak Daimî Oturum başvurusu yapmaya fırsat veren programlardır. Nitelikli işlerin Canadian NOC (National Occupational Classification) sisteminde değerlendirilmiş ve iş tanımları ana-hatları belirtilen 0, A ve B kategorisinde işler olmalıdır.

Geçici Vize Türleri ile Daimî oturuma geçisin en güzel örneği Kanada'da öğrenci olmak denebilir. Akademik ve Mesleki derece, diploma veya sertifika veren programlarda en az bir yıl öğrenci olmak ve sonrasında elde edilen PGWP (Post-Graduate Work Permit/ Mezuniyet sonrası Çalışma İzni) hakkı ile gelen iş tecrübesi Express Entry puanlamasında öğrencilere ilave puan kazandırır. Eğitim + Kanada'da Eğitim ve İş tecrübesi + Kanada'da iş tecrübesi ayrı ayrı puan kazandıracağı için yetişkin ve ülkesinde iş tecrübesi olan birçok aile veya birey bu yöntemi/ fırsatı değerlendirmek üzere Kanada'ya öğrenci olarak gelir. Bu program devletin finanse ettiği kurumlardan seçilmeli ki PGWP hakkı olabilsin. Özel kariyer kolejlerinin önce sınıfta eğitim sonra da staj olarak sundukları programlar ile bu çalışma hakkını karıştırmamak gerekiyor. Özel kariyer kolejleri mezunlarının PGWP hakkı yoktur.

Eyalet Programları 

Federal devletin onayı ile eyaletlerin geliştirip uyguladığı programlardır. Her eyaletin ihtiyacına göre farklılıklar olsa da mantık bakımından ve uyum kriterleri açısından benzerlikler vardır. Daimî Oturum yolunu açacak program başlıkları genelde şunlardır:

İşveren İş teklifi, Eyalet Yüksek Lisans veya Doktora Mezunlar Programı, Tercih Edilen Meslekler Programları, Eyalet Yatırımcı Programları.

Bu programların bazıları doğrudan eyaletle, bazıları ise hem eyalet hem de Federal "Express Entry" platformu üzerinden işler. Programların kontenjanlarını ve şartlarını eyalet belirler ve bazı programlar için önceden başvuru tarihi belirleyerek, bazıları için ise sürekli akan başvurulardan adaylara davet gider. Programlara yapılan başvurular olumlu bulunursa, başvuru sahipleri eyalet adayı niteliği alır ve son karar ve onay için Federal devlete dosya yollamaya hak kazanırlar. Benzer programların adaylarda aradığı nitelikler; örneğin dil seviyesi, Eyaletler ve Federal Programlar için çoğunlukla denktir. Ancak her konunun olduğu gibi göçmenlik programlarının da istisnaları olduğunu ve dönemsel veya bölgesel gereksinimlere göre farklı unsurların devreye girebileceğini, bunun uzun ve kalıcı değişikliklerle olabileceği gibi geçici zaman-limitli de olabileceğini unutmamak gerekir. Örneğin NOC grubu daha düşük iş tanımları için daha düşük dil seviyesi yeterli olabilir. Ancak bu belli bir eyaletin belirli bir ihtiyaca cevap vermesi için tasarlanması gibi.

Eyalet programları belirli ihtiyaçlara cevap vereceği için daha hızlı değişiklikler gösterebilir. Örneğin tercih edilen meslekler listesi, eyaletin ihtiyaçları doğrultusunda değişebilir.

Şu an için deneme sürecinde olan birkaç pilot program mevcuttur. Bu programlar, eyaletlerin, Kanada'ya gelen kaliteli göçmenlerin iş gücünden faydalanmasını mümkün kılmak ve eyaletlerin ekonomilerini geliştirmek amacıyla yaratılmış ve deneme döneminde olan programlardır. Alınan sonuçlara bağlı olarak, değiştirebilir, geliştirilebilir veya iptal edilebilir. 

Federal Programlar-Aile Sponsorlukları 

Akrabalarınız Kanada'da daimî oturum sahibi olurlarsa, Kanada'da yaşayabilir, okuyabilir veya çalışabilirsiniz. Temelde çok kolay gibi gözüken bu prensip başvuru ve değerlendirme süreleri açısından uzayabilir. Aileleri birleştirmek temel bir hedef olsa da yoğunluk bu işlemi bazen geciktirebiliyor. Sponsor olmak için en az 18 yaşında, Kanada vatandaşı veya Daimî Oturum statüsüne hak kazanmış olmanız ilk koşullar. Birinci derece yakınlarınızın Kanada'ya gelmesi için sponsor olabilirsiniz. Bu programa uygunsanız, eşinize, partnerinize veya bakmakla yükümlü olduğunuz kendi veya evlat edinilmiş çocuklarınıza, ebeveynlerinize; büyükanne ve büyükbabaya Kanada'da kalıcı oturma izni vermeleri için sponsorluk başvurusu yapabilirsiniz.

Sponsor olmak demek, akrabalık/yakınlık ilişkisine bağlı olarak değişen süreler boyunca, sponsor olduğunuz kişiye bakmakla yükümlü olmanız demektir. Bu bakımdan sponsor olabilmeniz için göstermeniz gereken ve mevcut hane halkı da ilave edilerek bakmak zorunda olacağınız toplam kişi adedine göre değişen minimum yıllık geliriniz olması gerekir; bu rakam her yıl güncellenir. Vergi beyannameleri esas alınarak gelirinizin tüm aileye bakmaya yeterli olup olmadığı tespit edilir. Eşler ve çocuklar sponsor edildiklerinde genellikle minimum gelir şartına tabi olmazlar. 

https://www.immpluscanada.com/

Bu yazı BinYaprak misafir yazarlarından Nurgül Erbil tarafından yazılmıştır. Teşekkürler Nurgül!