Yaşam Standartlarını Sürdürülebilir Şekilde Yükseltmenin 5 Yolu

Yaşam standartlarını nasıl sürdürülebilir hale getirebiliriz? Keyifli okumalar! 

SUZANNE ELLIS

World Economic Forum

Bitkilerden plastik üretmek  

Tek kullanımlık ürünlerin sorumsuzca tüketilmesi konusu haklı olarak masaya yatırılmışken plastikler modern yaşamın temeli olmaya devam ediyor. Ucuz plastikler, yaşam standartlarını yükseltmenin anahtarı oldu; COVID-19 için hazırlanmış hızlı testlerden arabalara kadar birçok ürünün, daha fazla insana daha ucuza ulaştırılmasını sağladı.

Plastik üretiminde, plastiğin icadından bu yana hep hammadde olarak fosil yakıtlar kullanıldı ama artık daha sürdürülebilir alternatiflere geçilmesi gerekiyor. Biyolojik bazlı monomerler, plastik ve polyester üretiminde hammadde olarak kullanılabilir.

Hem gıda ambalajı, tekstil ve mühendislikte kullanılabilen, biyolojik olarak parçalanabilen bir polyester olan polilaktik asit (PLA) hem de şişe veya film gibi ambalajlarda sıklıkla kullanılan bir plastik olan polietilen furanoat (PEF), şeker kamışı veya mısır nişastası gibi biyolojik bazlı hammaddeler kullanılarak üretilebilir. Örneğin Johnson Matthey ve Virent, birçok plastik türünün temel yapı taşı olan biyoparaksilen ve biyobenzen üretmek için bir biyoşekillendirme süreci geliştirmek üzere ortaklık kurdu.

Bununla birlikte, şu anda biyolojik bazlı ve sürdürülebilir plastikler, fosil yakıtlardan elde edilenlere kıyasla daha pahalı. Gerçek bir döngüsel plastik ekonomisine geçişi hızlandırmak adına, ömrünü tamamlamış plastik ürünler için sürdürülebilir geri dönüşümün yanı sıra biyolojik bazlı plastiklere yönelik pazarın da geliştirilmesi gerekiyor. 

Çelik ve betonun yeşil hale getirilmesi 

Beton ve çelik çok sıradan görünebilir ama bu malzemeler daha iyi bir yaşam kalitesi için yapı taşıdır; evler, yollar, okullar ve hastaneler bunlarla inşa edilir.

Fakat çelik ve çimento endüstrileri, en fazla CO2 yayan sektörler arasındadır. Her iki endüstri de enerji için fosil yakıtları kullanır; çelik üretiminde, indirgeyici maddelerde fosil yakıtlara bel bağlanırken çimento üretimi CO2 üreten kimyasal süreçler içerir.

Dahası bu endüstriler kolayca elektrik kullanımına geçemez ama yaşam standartlarını yükseltmek için gerekli olmaya devam ederler. Diğer yandan da enerji geçişinin temel kolaylaştırıcılarındandırlar; örneğin çelik, rüzgâr türbinlerinden elektrikli arabalara kadar pek çok şeyde kullanılır.

Fosil yakıtların yerini alan hidrojenin, CO2 salmadan yakılabilmesi nedeniyle CO2 emisyonlarının azaltılmasının daha zor olduğu bu tür sektörler için oyunun kurallarını değiştirmesi bekleniyor. Temiz hidrojen iki şekilde üretilebilir; yenilenebilir elektrik kullanılarak suyun elektroliziyle veya doğal gazdan CO2'yi yakalayarak. Temiz hidrojen için pazar oluşturmak, net sıfır emisyona ulaşmak için kritik önemdedir. Küresel olarak pek çok devlet bunu karbondan arındırma planının merkezine koyuyor.

Elektrikli taşıt pillerinin geri dönüştürülmesi  

Pandemi karantinaları sırasında bir düşüş yaşasa da araba satın alma oranları yine yükseldi. Hızı dünya genelinde önemli ölçüde farklılık gösterse de araç sektörü genel olarak elektrikli araçlara geçiş yapıyor. Çin yıllarca elektrikli otomobil satışlarına liderlik etti ama 2020'de dünyanın en büyük elektrikli otomobil pazarı Avrupa oldu ve Çin'i geride bıraktı.

Küresel elektriğin üçte ikisinden fazlasının hâlâ fosil yakıtlardan üretildiği göz önüne alındığında sürdürülebilirlik ve döngüsellik, elektrikli araçları sadece karbonsuz hale getirmek için değil aynı zamanda bu araçların yaşam döngüsü boyunca karbon etkisini sınırlamak için de çıkar yoldur.

Örneğin bu pillerin içindeki aktif bileşenler, parçalanarak toz haline getirilebilir. Bu toz işlenerek tekrar kullanılmaya hazır olması için kobalt, nikel ve lityum gibi kritik malzemeler filtrelenebilir. 

Atıklardan jet yakıtı üretmek  

Hava taşımacılığı, pandemiden en çok etkilenen sektörlerden biriydi. 2030'dan önce tam bir iyileşme pek mümkün görünmese de Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), seyahat engellerinin kaldırılması ve insanların yeniden uzaklara seyahat etmeye başlamasıyla birlikte piyasaların toparlanacağını tahmin ediyor.

Uluslararası Enerji Ajansına göre, pandemiden önce havacılık, insan kaynaklı karbondioksitin yalnızca yüzde 2-3'üne neden oluyordu ama havacılık kaynaklı emisyonlar, diğer tüm ulaşım biçimlerinden daha hızlı artıyor.

Havacılık, nakliye ile birlikte karbondan arındırılması en zor sektörlerden biri olarak kabul ediliyor. Elektrik ve hidrojenle çalışan uçakların geliştirilmesi için çok fazla çalışma yapılıyor ancak teknoloji, özellikle uzun mesafeli uçuşlar için henüz yeterince gelişmiş değil.

Jet yakıtını daha sürdürülebilir hale getirmek gerekiyor. Johnson Matthey ve BP, evsel atıkların gaz haline getirilmesiyle üretilen sentez gazının (hidrojen ve karbondioksit karışımı) "sentetik ham petrole" dönüştürüldüğü ve bunun sürdürülebilir, düşük karbonlu havacılık yakıtı üretmek için kullanıldığı bir süreç geliştirdi. 

Teslimatları temiz hale getirmek  

COVID-19 salgını başladığında fiziksel mağaza- lar kapandı ve teknolojiden hiç hoşlanmayan kişiler bile çevrimiçi alışverişe geçti. Bu eğilim hâlâ aynı hızda sürüyor.

E-ticaret, kolaylık sağlıyor ve daha fazla seçenek sunuyor. Yaşam standartları yükseldikçe çevrimiçi alışveriş eğilimi de yükseliyor.

Orta ve uzun vadede, teslimat hizmetlerinin yakıt pili veya elektrikle çalışan araçlara yöneldiğini göreceğiz. Ama bu araçların gelişmekte olan pazarın talep artışını karşılayacak seviyeye hemen ulaşması mümkün değil.

İçten yanmalı motorlarla çalışan dağıtım araçlarının CO2 emisyonlarını azaltmanın bir yolu da biyolojik bazlı yakıtları karıştırmaktır (E10 adı verilen yeni bir benzin türüne geçiş gibi). Havacılık sektörünün düşük karbonlu yakıtlarına benzer şekilde, yakalanan CO2 ya da evsel atıklardan (temiz hidrojenle birlikte) daha sürdürülebilir sıvı yakıtlar üretilebilir.

İçten yanmalı motorlarla çalışan araçlar, salınan nitrojen oksit ve partikül seviyelerini en aza indirmek için en son emisyon kontrol teknolojisi kullanılarak daha temiz hale getiriliyor. Eski araçları, Johnson Matthey ve diğerleri tarafından geliştirilen ve üretilen katalizörleri kullanan ve daha sert emisyon düzenlemelerine uygun modern araçlarla değiştirmek de lojistik sektörünü ve soluduğumuz havayı temizlemenin bir başka etkili yoludur.