İrade Mi ? Hiç de Zor Değil!

İradenin İçgüdüsü kitabının yazarı, Kelly McGonigal, iradeyi içimizdeki çelişkilerin savaşına verilen tepki olarak tanımlıyor. Ben ise "Karar aldıktan sonra icraat için gerekli olan iç kaynak" derdim. Sizin bir tanımınız var mı? 

İrade mi? Üfff çok zor! 

Hayır.. Hiç de değil… 

Kişisel motivasyonun en yakın dostlarından biri de irademiz. İkisi de birbirine destek veren ve birlikte çalıştıklarında çok daha iyi sonuçlar yaratan iki olgu. İrade ve motivasyon arasında doğrudan bir ilişki mevcut. O yüzden bu ay "irade" konusunu birlikte düşünelim istedim. İrade nedir sorusuna ne cevap verirdiniz? Aklınıza ilk gelen kelime ve kavramlar neler?

İradenin İçgüdüsü kitabının yazarı, Kelly McGonigal, iradeyi içimizdeki çelişkilerin savaşına verilen tepki olarak tanımlıyor. Ben ise "Karar aldıktan sonra icraat için gerekli olan iç kaynak" derdim. Sizin bir tanımınız var mı?

İrade ile ilgili enteresan bir bilgi Stanford Üniversitesi Sağlık Psikolojisi eğitmenlerinden Kelly McGonigal'dan geliyor: 'İrademiz sınırlı. Yani irademiz kullandıkça tükeniyor. Gün boyunca onu yıpratan olaylara maruz kaldıkça ihtiyacımız olduğunda irademiz çoktan bitmiş olabiliyor.' Sizin kulağınıza nasıl geldi bilmiyorum ama bunu öğrenmek bana çok ilginç geldi. Bir yandan da sevindim. Demek iradeli olmak için çaba sarf etmek yerine onu yıpratan faktörleri ortadan kaldırmakla da irademizi etkin kullanmak mümkün. Bir diğer bilgi de iradenin kaslarımız gibi çalıştığı. Yönettikçe ve kullandıkça güçlendiği...

O zaman irademizi neler yıpratıyor? Ve ne yapmak gerek beraber bakalım.

İlk madde ne dersiniz? Kronik stres ve duygusal baskılar. Şaşırdınız mı? Ben şaşırmadım. Hangi olumsuz konunun taşını kaldırsak altından stres çıkmıyor mu? Burada da durum aynı. Stresin artması irade gücümüzü düşürüyor. Örneklerle düşünelim. Diyete başladınız. İrade gerekli ama o gün yaşadığınız zorluk, ruhsal yoruluşlar, özyönetimi düşürüyor ve kendinizi derin dondurucudaki dondurmayı kaba koyarken buluyorsunuz, ya da kafede en sevdiğiniz pastayı yerken... Stres baskısı arttıkça uzun vadeli planlar yerine kısa vadeli hazların peşine düşüyoruz. Dikkat!!

Stresi yönetmenin peşine düştüğümüzde, irademizi daha fazla kullanabilir, uzun vadeli planlara odaklandıkça da kişisel motivasyonumuzu artırabiliriz. Buna benim en güzel örneğim, COVID döneminde işlerim yavaşladığında ve sakinleştiğimde 2 ayda 10 kiloyu hiç zorlanmadan verebilmek oldu çünkü bu dönemde en iyi yönettiğim şey stresimdi. Çevremde olumsuz haberlere ve korkulara odaklanan kişiler işe tam tersi artan kilolarla bitirdiler bu süreci. Sizin örnekleriniz de vardır mutlaka. Zorlu hedeflere doğru giderken stresinizi yönetmek iradenizi ne kadar destekliyor? Bu konuya biraz dikkat etmenizi ve sizin kendi dengenizi keşfetmenizi öneririm.

İkinci konu, yapmak istediğimiz ama kendimizden emin olamadığımız zamanlar kendimize "Ben yapamam" dedikçe kendi sınırlarımızı beslediğimiz konusu. O zaman sanki yapmamamız gereken bir şeyi yapmaya kendinizi zorladığımız gibi yanılgı yaratıyoruz ve beyin buna kodlanıyor.

O zaman, aksiyon! Kararlarımızı gerçekleştirmenizi sağlayan planlara sadık kalmak için kendinizi cesaretlendirmek için... Arada kopmalar olsa bile tekrar tutunmak için motive olacak anlamlar yaratmak için...

Kendimize telkinler bunun araçlarından biri olabilir. Fazla takılmadan koptuğun yerden devam etmen gerekiyor. Yapamıyorum, olmuyor, beceremedim gibi olumsuz ifadeler beynimizi buna inandırıyor. Henry Ford'un dediği gibi: "Yapacağınıza da yapamayacağınıza da inanıyorsanız, haklısınız." Yapamıyorum yerine, "Şu anda yapmadım veya yapmayı tercih etmedim." ifadesi kontrolün elimizde olduğu algısını yaratacak ve beynimiz kontrolu daha kolay ele alacaktır. Arada planlar aksasa bile "Böyle tercih ettim" bakış açısı ile kaldığımız yerden yola devam etmekten behsediyorum. Edison'ın çok sevdiğim bir hikayesi vardır. Watson ampulün icadı denemelerinde Edison'a sorar: "Üstad, defalarca başarısız olduk. Ne zaman vazgeçeceksiniz?" der. Edison'un cevabı bana hep ilham vermiştir. "Şu ana kadar 1000 e yakın deneme yaptık. İstediğimiz sonucu alamadık ama topladığımız veri ve deneyim kimde var? Hala ne kadar öndeyiz farkında mısın?" der. Ve zaten bunun ardından yakın bir zamanda da ampulü bulur.

İrade beynimizin ön frontal bölümünde gelişen bir faaliyet. Uyku da bu bölümün en kritik besinlerinden. Uyku düzeni çok önemli. Aynı saatlerde kalkmak beynin işleyişini etkin kıldığına dair çalışmalar var. Daniel Kripke, araştırmalarında ortalama insan beyninin en etkin çalıştığı moda hizmet eden uyku süresinin 6,5 - 7,5 saat arasında olduğunu söylüyor.

Meditasyon ve irade arasında da bir ilişki var. Sadece iradeye değil, odaklanma, farkındalık ve dikkat yüksekliğine de ciddi katkıları var. Aklınıza geldikçe günde en az 1 kez 10 dakika nefes uygulamasına ne dersiniz? 21 gün düzenli olarak yapın ve bakın nasıl farkedecek. Aslında toplamda 3 haftada 210 dakika desek, kendimize ayırdığımız 3,5 saat bize kaç saatlik kazanım olarak dönecek? Denemesi ücretsiz, üstelik Binyaprak'ta bunun için hazırlanmış çokça içerik var! ☺

Düzenli hareketten bahsetmezsek olmaz. Hareketle ortaya çıkan endorfin salgısı en çok ihtiyacımız olan hormonlardan biri. Kendimize düzenli küçük rutinler yaratmak irade kasımızı güçlendiriyor. Bu her gün 10 tane boyun hereketi gibi basit bir şey de olabilir. Ama her gün aynı saatte aynı uygulamayı kastediyorum. Veya hergün aynı saatlerde birer bardak su içmek de olabilir. Ya da 30 dakika yürümek... Farketmez. Yararlı, düzenli ve aynı zamanlarda olması yeterli. Bunu yapabilmek başka rutinleri hayatımıza almamızı kolaylaştıracak.

Beslenme nasıl olmalı sizce? Beslenmenin irade ile bir ilgisi var mıymış? Evet. İlginç ama gerçek. Karbonhidratı düşük, bol sebze ağırlıklı beslenme kan değerlerini dengede tuttuğu için bedensel enerjiyi de yüksek tutuyor. Bu da sağlıklı düşünme ve karar almaya hizmet ediyor.

Özetle, yüksek irade, motivasyonu yükseltir. Motivasyon da iradeyi. Döngüyü güçlendirmenin yolu da belli ☺

Hepimiz kurban olmayacak kadar güçlü birer mucizeyiz. Ve aradığımız gücü içimizde bulabiliriz. Sadece buna izin verelim.

Hepimize güzel ve sağlıklı günler diliyorum.