Sağlık Ekonomisti Şebnem Erdöl ile Röportaj

Sağlık ekonomisti Şebnem Erdöl bizimle harika başarılarını paylaştı ve kariyerimiz için tavsiyelerde bulundu. Keyifli okumalar! 

Şebnem Erdöl, iktisat bölümü lisans ve sağlık ekonomisi yüksek lisans mezunudur ve şu anda global bir tıbbi teknoloji firmasında Pazara Erişim ve Sağlık Ekonomisi departmanının Avustralya ve Yeni Zelanda ülkelerindeki yönetiminden sorumlu yönetici olarak çalışmaktadır. 

1) Nerede doğdunuz, ne okudunuz, şimdi ne yapıyorsunuz? 

İstanbul doğumluyum. İktisat bölümü lisans ve sağlık ekonomisi yüksek lisans mezunuyum. Şu anda Sidney'de yaşıyorum. Global bir tıbbi teknoloji firmasında, Pazara Erişim ve Sağlık Ekonomisi departmanının Avustralya ve Yeni Zelanda ülkelerindeki yönetiminden sorumluyum. Bu ülkelerde, hayat kurtaran ya da hayat kalitesini artıran tıbbi teknolojilerin hastalara erişimini sağlamak için, Sağlık Bakanlıklarının ve hastanelerin fon sağlamalarını, yeni teknolojileri bütçelerine dahil etmelerini amaçlayan projeler üzerine çalışıyorum. Projeleri geliştirirken ve sürdürürken sağlık ekonomisi biliminden faydalanıyorum, ayrıca hekim ve hasta gruplarıyla da diyalog halinde oluyorum.

2) Sizi yönlendiren anlar ve kişiler kimlerdi? Mesleğinizi nasıl seçtiniz, karar anlarınız neler oldular?

İktisat bölümündeyken, babamın da tavsiyesiyle seçmeli Rusça dersi almaya başladım. Rusça'ya olan merakımın artmasıyla, hem lisanımı geliştirmek hem de iş tecrübesi edinmek amacıyla bir süre Moskova'da perakende sektöründe lojistik planlama üzerine staj yaptım ve ardından tam zamanlı olarak çalıştım. 2008 ekonomik kriziyle birlikte Türkiye'ye dönerek ilaç sektöründe dış ticaret alanında; Rusya, Ukrayna ve Belarus pazarlarındaki ilaç ruhsatlandırma ve ticari faaliyetlerinin proje yöneticisi olarak çalışmaya başladım. Bu sırada, çalıştığım alanın çalıştığım kuruma özgü olduğunu, sektörde birebir karşılığı olmadığını gördüm. Bir alanda tam anlamıyla uzmanlaşmak istediğimi fark ederek bu yönde araştırma yaparken, pazara erişim ve sağlık ekonomisi alanına rastladım. Bu alanda okuyup bilgi edinmeye çalıştım. O dönem çalıştığım firmanın kurum kültüründen de hiç hoşlanmıyordum. Açıkçası, hem o organizasyondan bir an evvel, zaman ve enerji kaybetmeden ayrılmak, hem de belirli bir alanda uzmanlaşıp kendime yeni fırsatlar yaratabilmek için yurtdışında sağlık ekonomisi ve pazara erişim alanında burslu bir yüksek lisans programı araştırmaya başladım. Bu alan özellikle Avrupa'da hızla gelişmekteydi ve hatırladığım kadarıyla, Türkiye'de bu branş üzerine henüz herhangi bir yüksek lisans programı yoktu. Başvurduğum üniversitelerden SDA Bocconi, Avrupa Tıbbi Teknoloji Endüstri Birliği (EUCOMED) ile ortaklaşa burs olanağı sağlıyordu. Bu programa ve burs seçeneğine başvurum olumlu sonuçlandı ve sağlık ekonomisi serüvenim bu yüksek lisans programıyla başlamış oldu.

Bahsettiğim sürece ek olarak; ortaokul ve lisede biyolojinin yanı sıra sosyal bilimlere ilgi duymam, bir nevi iki alanın kesişimi olarak düşünebileceğimiz sağlık ekonomisine yönelmeme zemin oluşturdu, diyebilirim. Yüksek lisansın ardından Türkiye'de global bir tıbbi teknoloji firmasında analist olarak çalıştım. Bir süre sonra da eşimin işi sebebiyle Sidney'e taşındım ve orada da aynı kurumun Sidney şubesinde mesleğime devam ettim. Son iki senedir ise aynı sektörde yönetici olarak çalışmaktayım. 

3) Sağlık ekonomistliğine sizi neler/kimler yönlendirdi?

Bu alana, ilaç ve tıbbi teknoloji sektörü üzerine okuyup araştırırken ve sonrasında yüksek lisans programıyla yöneldim. Yüksek lisans eğitimim sırasında, hocalarımın ve Avrupa'da bu alanda çalışanların tecrübeleri de aynı zamanda kariyerime yön vermiş oldu.

4) Aileniz kariyer yolculuğunda sizi nasıl yönlendirdi, destek oldu mu?

Evet, ailem kariyer yolculuğumda bana hep destek oldu. Üniversitede iktisat okurken Rusça dersleri almam ve yurtdışı tecrübesi edinmemin bana ne kadar yararlı olabileceği fikrini verdiler ve beni bu yönde desteklediler. 

5) Kendinizi geliştirmek için neler yapıyorsunuz?

Çalıştığım kurumun sağladığı eğitimlerin yanı sıra devamlı takip ettiğim yazarlar var. Liderlik, kurumsal hayat, küresel anlamda teknolojik gelişmeler üzerine, örneğin yapay zeka (artificial intelligence), siber güvenlik (cybersecurity), büyük veri (big data), sağlık ekonomisi ve sağlık teknolojileri üzerine makaleleri, podcastleri ilgiyle takip ediyorum. Bunun yanı sıra TurkishWIN gibi kadın dayanışma platformlarının sağladığı eğitimler var. Bunlardan özellikle Future Women ve Women Leadership Australia platformlarını aktif olarak takip ediyorum. Dünyanın her yerinden online olarak ulaşılabilen platformlar bunlar ve eğitimleri de oldukça faydalı. Özellikle toplumun her alanında kadınlar açısından fırsat eşitliğini hızlandırabilmeyi amaçlayan, birbirini destekleyen muhteşem kadınlarla buluşma ve birbirimizi geliştirme imkanlarını yakalamaya çalışıyorum.

6) Hayatınıza etki eden, ilham aldığınız kişiler kimler, bize onlardan bahseder misiniz?

Eğitim hayatım boyunca, özellikle üniversitede çok kıymetli hocalarım oldu. Her birinden bir parça ilham aldığımı söyleyebilirim. Sidney'de çalışmaya başladığım ilk yıllarda, yöneticilerim oldukça zeki, başarılı, dinamik ve aynı zamanda sağduyulu, alçakgönüllü insanlardı. Takımlarına göz kulak olan, onların başarılı olması için gerekli çabayı gösteren, birleştirici ve kapsayıcı bir ortam hazırlayan liderlerdi. Sanırım kariyerimde ilham aldığım rol modeller onlar oldu. Bunlara ek olarak, takip ettiğim yazarlardan hayli ilham alırım. Örneğin Simon Sinek'in liderlik ve kurumsal hayat üzerine yazdığı kitaplarını ve makalelerini, Linkedin sayfasını ve podcast'lerini ilgiyle takip ediyorum. 

7) Kendimiz geliştirmek için hangi dijital kaynakları takip edelim? Mutlaka okumalısınız dediğiniz kitaplar var mi?

Uzmanlaşmak istediğiniz alana göre farklı kaynaklara yönelmek gerekebilir. Ancak küresel anlamda hayatlarımızı zaman geçtikçe daha da çok etkileyecek temalar konusunda bilgilenmek önemli. Bunlardan biri, mesela, yapay zeka. Bu alanda, örneğin, Amazon'un yapay zeka lideri Allie Miller'ı önerebilirim. Linkedin bu gibi isimleri takip etmek için oldukça güzel bir platform. Türkiye'den teknoloji ve iş hayatı üzerine Sertaç Doğanay, Fazıl Oral ve Serhat Tatlı gibi isimleri takip ediyorum.

Diğer taraftan eğer sağlık ekonomisine yönelmek isteyenler varsa, Michael Drummond'ın kitapları bu alana başlayanların mutlaka okuması gereken kitaplardır. Dijital ortamda Ivy League okullarının sağlık ekonomisi ve politikası üzerine ücretsiz kurslarına da katılabilirler. Türkiye'den iktisat bölümüne yönelen arkadaşlarımın mutlaka Dr. Mahfi Eğilmez'in kitaplarını okumalarını tavsiye ederim.

8) Tekrar 20 yaşında olsanız neyi farklı yapardınız? Bu mesleği seçmeyi düşünenlere ne tavsiye edersiniz?

Tekrar 20 yaşında olsam, kendimi tanımaya, daha çok insanla fikir alışverişinde bulunmaya, ilgi duyduğum alanlara, sanata, spora, hobilerime daha çok zaman ayırırdım. Önceliklerimi daha iyi belirleyip, sevemediğim konularda kendimi zorlamazdım. Bunun yerine ilgimi çeken, benim için gelecek vaat eden, zevk aldığım alanları daha erkenden araştırırdım. Bir de gelecekle ilgili çok endişelenip kendime fazla yüklenmez, içinde bulunduğum anın tadını çıkarırdım. Her şeyin iyi olacağını, kendini kimseyle mukayese etmeden kendi yolunda güvenle yürümenin güzelliğini kendime hatırlatıp gelecek için daha fazla heves duyardım.

Sağlık ekonomisi ve pazara erişim alanını seçmeyi düşünen arkadaşlara, üniversitedeyken fırsat buldukça ilaç ya tıbbi teknoloji firmalarında, Sağlık Bakanlığı ya da sosyal güvenlik kurumlarında staj ya da bir proje fırsatı araştırmalarını öneririm. Bu alanda çalışanlara ulaşıp, onlardan fikir almalarını ve mümkünse bir şekilde sektörde tecrübe edinmeye çalışmalarını öneririm. İktisat ya da fen bilimlerinde lisans eğitimi aldıktan sonra imkanları elverirse sağlık ekonomisi ve pazara erişim alanında Türkiye'de ya da yurtdışında sertifika programlarına katılmalarını ya da imkanları varsa yüksek lisans yapmalarını tavsiye ederim.