İlham Veren Kadınlar

Bu yazımızda Türkiye'deki güçlü kadınlara; fizikçiden şaire, mühendisten biyologa pek çok isme değindik.

Astrofizikçi: Dilhan Eryurt

Türkiye'de bilgisayar yokken Kanada'da kitaplardan programlamayı öğrendi, zamanında Goddard Uzay Araştırma Enstitüsü'nde çalışan tek kadındı. Yıldız yapıları üzerine çalışmış ve Güneş'in gün geçtikçe soğuduğunu keşfetmiştir. ODTÜ Fizik Bölümü'nde, bölüm başkanlığı yapan iki kadından biridir. Antalya Saklıkent'te yer alan TÜBİTAK Ulusal Gözlem Evi, ODTÜ yerleşkesinde bulunan ve artık faal olmayan gözlem evi ve Ankara Ahlatlıbel'de yer alan Kreiken Rasathanesi'nin kurulmasında emek harcar. Türkiye'de Ulusal Astronomi Kongresi'nin düzenlenmesini sağlar ve gelenek haline getirir. Apollo Başarı Ödülü dahil olmak üzere birçok ödül almasına rağmen onun için en değerli ödül, Hasan Ali Yücel'in liseyi bitirince hediye ettiği Nutuk'tur.,

Şair: Didem Madak

Üç şiir kitabı vardır ve her birinde farklı bir benliğin izlerine rastlanır. Onu şiirlerinden tanıyabilirsiniz. Zaten annesizlikten şair olmuştur. Annesini küçük yaşta kaybeder ve kardeşi Işıl ile beraber teyzesinin yanında yaşamaya başlar. Okulu bırakıp genç yaşta evlenir ve kısa süre sonra pişman olup boşanır. Sonrasında da bodrum katında pis bir evde hayata tutunmaya çalışır. Kadın kimliğinden sıyrılmak için örtünür. Kız kardeşi gizlice şiirlerini bir yarışmaya gönderir ve bu yarışmada şiirleri ödül alır. Ödül törenine giderken örtüsünü başından çıkarır ve bu onun için "kadın kimliğine yeniden dönüş" olur. Annesi gibi o da genç yaşta kanserden hayatını kaybeder. Annesinin ismini verdiği kızına, Füsun'a, şair olmamasını öğütler.

Arkeolog: Halet Çambel

Fransa'dan burs kazanarak arkeoloji eğitimi görür. Hititçe ve eski İbranice dillerini iyi bilmektedir ve Hitit dilinin çözülmesine büyük katkıları vardır. Özellikle Kote Çemi ve Karatepe kazıları dahil olmak üzere birçok kazı çalışmalarına büyük katkılar sağlar. Karatepe'deki çalışmaların önemli olduğunu vurgular ve orada açık hava müzesi kurulmasını sağlar. Böylece Türkiye'de ilk kez açık hava müzesi kurulmuş olur. TÜBİTAK'ta Arkeometri Ünitesi'nin kurulmasına ön ayak olanlardan biridir. ODTÜ'de Arkeometri Anabilim Dalı kurucularından biridir. Onunla birlikte olimpiyatlara giden Suat Fetgeri Aşeni ile birlikte olimpiyatlara katılan ilk Türk kadın sporculardan biri olur.

Abimin Öğrencisi

Bingöl'de bir köyde yaşayan küçük bir kız vardı. İlkokulu bitirince ailesi onu evlendirmek ister. Öğretmeni ailesini ikna eder ve o şimdi başka çocuklara ışık olabilmek için öğretmen oldu. Kim bilir daha nice öğretmen vardır böyle…

İranlı Matematikçi: Meryem Mirzahani

Üstün zekalılar okulundan mezun olur ve lisede ilk kez matematik olimpiyatında katıldığında tek yanlış yaparak derece ile ülkesine döner. Sonraki yıl yeniden katılır ve bu sefer tüm soruları doğru cevaplar. Doktorasını Harvard'da yapar. Ayrıca Princeton Üniversitesi ve Stanford Üniversitesi'nde matematik profesörü olarak çalışır. 37 yaşında, Matematiğin Nobel'i sayılan Fields Madalyasını alan ilk kadın olur. 40 yaşında kanserden hayatını kaybeder. Ölümü, İran basınında başı açık fotoğrafları ile yer alır. Böylece başörtülü olmayan kadınların gazetelerde yer alamaması kuralı kaldırılmış olur.

Parçaçık Fizikçisi: Engin Arık

Doktorasını değişik elementlere Hyperon Demeti yollanarak gözlenen rezonanslar üzerine, Pittsburgh Üniversitesi'nde yapar. CERN'de gerçekleşen ATLAS ve CAST deneylerinde Türk bilim insanlarına liderlik yapar. Viyana'da Birleşmiş Milletler'in bir kuruluşu olan Comprehensive Test Ban Treaty Organization'da radio nuclide görevlisi olarak çalışır. Ayrıca Türk Ulusal Hızlandırıcı Projesi'nin yürütücülüğünü de yapar. Yüksek enerji fiziğinin yani sıra toryum hakkında araştırmalar yapar. Toryumun enerji sorununa temiz ve ekonomik bir çözüm olabileceğini düşünmektedir ve Türkiye'de bolca toryum rezervi bulunduğunu dile getirir. Toryum ile elektrik enerjisi üretmenin, trilyonlarca varil petrole eş değerde bir enerji kaynağının sahibi olacağını öne sürer. Ekibiyle çalışmalarını sunmak için Isparta'ya giderken uçak kazasında hayatını kaybeder.

Mühendis: Sabiha Gürayman

Yüksek Mühendis Mektebi'nde İstanbull Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi'ne girer. Melek Erbil ile birlikte mezun olunca Türkiye'nin ilk kadın inşaat mühendisi ünvanına sahip olurlar. Anıtkabir'in inşaatında 10 yıl boyunca baş mühendis olarak görev yapar. Ayrıca Fenerbahçe Spor Kulübü'nün ilk kadın voleybolcusudur.

Astrobiyolog: Betül Kacar

19 yaşında, Marmara Üniversitesi'nde öğrenciyken başvurur. Amerikan Howard Hughes Tıp Enstitüsü (HHMI) tarafından ödüllendirilir, NASA Astrobiyoloji Enstitüsü'nde 20 yaşında çalışmaya başlar. NASA'nın burs verdiği ilk Türk bilim kadını olur. Arizona Üniversitesi ve Harvard Üniversitesi'nde profesör olarak çalışır. Eğitim ve ulaşım sıkıntısı çeken gençler için dünyadaki tek astrobiyoloji eğitim platformu olan NASA-SAGAN'ın kurucularındandır. Tokyo Teknoloji Enstitüsünde yer-yaşam hakkındaki çalışmalarına, ABD ile eş zamanlı olarak devam etmektedir. Astrobiyoloji, moleküler biyoloji ve evrim alanlarında çalışmaktadır. NASA Genç Araştırmacı Ödülü sahibidir.

Tıp Öğrencisi: İnci Kadribegiç

Kök hücreler üzerine çalışarak kansere çözüm aramaktadır. Nobel ödüllü (Fizyoloji/Tıp) ve Kyoto Üniversitesi'nde çalışan Shinya Yamanka'dan tam burslu olarak staj hakkı kazanır. TurkishWIN&BinYaprak üyesidir. BinYaprak ile TTGV tarafından başlatılan "Teknoloji ve Bilimin İnci'leri" burs fonu desteğini ilk kazanan İNCİ olur. Haziran ayından itibaren Cold Spring Harbor Laboratuvarları'nda Dr. Semir Beyaz ile kök hücre çalışmalarına devam edecektir. Türkiye'nin tek genetik dergisi olan Bezelye dergisine öncülük etmektedir. Çocukların eğitim haklarının iyileştirilmesi için mücadele etmektedir. Ayrıca Future Science Team oluşumunda mentordur.

"Yapamazsın diyenlere teşekkür et."

Moleküler Biyoloji ve Genetik Öğrencisi: Berfin Dağ

Mardin Nusaybin'de doğup büyür. Hayallerinden vazgeçmeyip, dönemin Milli Eğitim Bakanı'na dediği gibi Astrobiyolog olmak için azimle çalışır. Moleküler biyoloji ve genetik bölümüne yerleşir. Kendi blogunda ve bir çok bilim sitesinde bilim yazarlığı yapar. İngilizceyi kendi kendine öğrenmiş olmanın avantajıyla çeviriler de yapmaktadır. Amacı, hayallerine ilerlerken bilimi tanıtmak, yaymak ve toplumda gelişmesini sağlamaktır. Future Science Team oluşumunun kurucularındandır.

Annem Neval Açıkgöz

13 yaşında evlendirilir, 14 yaşında anne olur. Aynı zamanda kocasıyla çalışmaktadır. Maddi imkansızlıklardan dolayı kimi zaman evlilik yüzüğü bile takamaz. Maddi durumları iyileşince kendi ayakları üzerinde durmak ve kendi başına para kazanmak için pazarda çalışmaya başlar. Kocasıyla birlikte yedi çocuğunun yedisine de güzel bir gelecek hazırlar ki aynı zorlukları onlara çektirmek istemez. Türkçeyi ilk çocuğu okula başlayınca öğrenir. Ana-kız okula projesiyle en küçük kızı ile el ele okula gider. Kocasını kaybedince yılmayıp çocuklarına hem ana hem baba olur. Çocukları büyüyünce onlara el açmak yerine çalışmaya devam eder. Bu durum ona, bulunduğu yerde fazlasıyla 'kanka' edinmesine yol açar ve yolda selam vermekten ilerleyemez hale gelir. Bahçe işlerinde ustalığı, yemeklerdeki hamaratlığı, hayvan sevgisi, arkadaş canlılığı ve neşesi ile tanınır.